Ruth is 26 en al een jaar dominee: 'Iedereen, gelovig of ongelovig, wil liefde en vrede'

Ze draagt een spijkerbroek, komt nét op tijd aan gefietst voor de dienst, maakt aantekeningen op haar telefoon en speelt de muziek die kerkgangers meezingen online af. Tijdens het ochtendgebed op dinsdag blijkt meteen dat Ruth niet direct past in het plaatje dat velen van een dominee zullen hebben.

Dat ochtendgebed is iets wat Ruth heeft meegenomen uit haar stagetijd bij St-Martin-in-the-Fields, een bekende kerk aan het Londense Trafalgar Square. Mensen staan samen stil bij de dingen die hen bezighouden: tijdens dit ochtendgebed een ziek familielid of een vriend met wie het niet goed gaat, de nabestaanden van het meisje dat een paar weken geleden uit het niets werd doodgestoken in Nieuwegein-Zuid, maar ook – naar aanleiding van een nieuwsbericht van die ochtend – 'wijsheid en bescheidenheid voor die man die denkt dat God hem opdracht heeft gegeven het leven in Gaza tot een hel te maken'. 

"Natuurlijk gaan wij als kerk in Nieuwegein niet de wereldproblematiek oplossen door te bidden", zegt ze daarover. "Maar we leven met elkaar mee, zijn er voor elkaar, en vertrouwen erop dat God ook bij de mensen is die het moeilijk hebben en het uiteindelijk goed zal komen."

Vijf maanden zwanger en alleen 

Dat het leven niet altijd makkelijk is, ondervond Ruth al meteen bij de start van haar leven; 26 jaar geleden in Nieuwegein-Zuid, niet ver van waar ze nu dominee is. Toen haar moeder vijf maanden zwanger was, overleed Ruths vader plotseling in zijn slaap aan een hartaanval.

"Daar sta je dan, vijf maanden zwanger en alleen. Dat was voor mijn moeder natuurlijk een enorm groot gemis, waardoor er in mijn jeugd soms een verdrietige sfeer hing. Dat, naast mijn eigen gemis van het hebben van een vader, had zeker invloed op mijn leven."

De dag voor zijn dood had haar vader, die enorm uitkeek naar de komst van zijn eerste kind, nog aan haar moeder gevraagd of ze een belletje had. "Zo een dat je boven de buik kunt houden, dat de baby rust rust zou geven. Mijn moeder had dat niet, en toen zei mijn vader: misschien werkt het ook wel met zingen. Hij heeft toen een lied gezongen over vertrouwen in God, in alle omstandigheden." 

Vrolijk kind

Terwijl de kleine Ruth probeerde een vrolijk en probleemloos kind te zijn omdat ze dacht dat haar moeder het al moeilijk genoeg had, worstelde haar moeder door het verlies van haar vader met het geloof en de kerk. 

Maar Ruth, die ook veel bij haar gelovige opa en oma was, zover zij zich kan herinneren niet. "Het vertrouwen in God dat mijn vader, die zich ook met hart en ziel inzette voor de kerk, altijd heel sterk heeft gehad, heb ik ook altijd gevoeld. Dat gaf mij troost."

Toen Ruth drie was, verhuisde zij met haar moeder naar Gouda, waar haar opa en oma woonden. "Ik was een kind met veel energie", herinnert ze zich. "Maar ook een kind dat veel nadacht. In een boek kon ik mezelf uren verliezen, maar ik speelde ook veel buiten met vriendjes. Ik had een heel goede band met mijn moeder, we voelden elkaar goed aan. Wat dat betreft dus een hele gelukkige jeugd, al voelde ik mezelf wel altijd anders. Wij hadden geen 'normaal' gezin met een vader, een broertje of zusje. En ik had al jong ervaring met verdriet en rouw, daarin konden mijn leeftijdsgenootjes en ik elkaar niet vinden."

Eigen verdriet en boosheid 

Tijdens haar puberteit kreeg haar moeder een nieuwe relatie, met een voor Ruth hele fijne man, Rob. Ze trouwden toen Ruth 15 was. "Hij is er onvoorwaardelijk voor mij, zonder dat hij ooit de plek van mijn vader heeft geprobeerd in te nemen. Dat is heel bijzonder." 

"Tegelijkertijd gaf het feit dat hij er voor mijn moeder was – waarschijnlijk in combinatie met mijn puberteit – mij de ruimte om mijn eigen verdriet en boosheid te voelen. Waarom mocht ik mijn vader niet leren kennen? Ik wist niet hoe ik met die emoties moest omgaan, waardoor ik steeds minder ging eten. Dat resulteerde op mijn 16de in een eetstoornis, die ongeveer tot mijn 17de duurde."

De streberigheid bleef: het goed willen doen. Ruth ging toen ze therapie kreeg 'gewoon' naar school, het gymnasium. Ze was lid van een debatgroep, haalde goede cijfers. "Dat zorgde ervoor dat mensen ook niet altijd begrepen hoe het met me ging. Ik deed het toch goed op school? Ik deed toch sociale dingen?"

Geloof bleef overeind

"Ik wist het zelf ook niet altijd, maar van binnen bleef het verdriet, die strijd die ik voerde met mezelf en mijn emoties. Mijn geloof bleef overeind, maar ik wilde wel van God weten waarom er moeilijke dingen gebeuren, zoals het overlijden van mijn vader, en hoe ik moest omgaan met verdriet en pijn."

"Mijn moeder en Rob konden gelukkig heel goed onderscheid maken tussen wie ik was – iemand van wie ze hielden – en de eetstoornis – waar ze een hekel aan hadden. En ze waren heel duidelijk: die eetstoornis moest worden behandeld. Ik ben ze achteraf heel dankbaar voor die houding, want die heeft me absoluut geholpen om beter te worden."

Ruth herstelde van de eetstoornis, haalde haar eindexamen, en ging studeren. Maar wat ze wilde? Geen idee had ze. "Ik verhuisde naar Amsterdam en ging University College doen, een brede studie voor mensen die alles interessant vinden en niet weten wat ze willen. Ik kreeg geschiedenis, politiek, filosofie, allemaal vakken die ik heel interessant vond. Maar de vraag blijft wel: wat ga je daar later mee doen? En ik had al jong een verlangen om mijn geloof te delen met anderen, het geloof bleef ook overeind toen het niet goed met me ging."

Geen verschil tussen gelovigen en atheïsten

"In alle gesprekken die ik voerde met studiegenoten, ging het om grote, existentiële vragen: wie ben ik? Wat is mijn doel in het leven? Wat dat betreft is er echt geen verschil tussen gelovigen en atheïsten, het enige verschil is dat wij ze als gelovigen adresseren aan God, en atheïsten doen dat natuurlijk niet. Dus ook in die gesprekken kwam God vaak voor in mijn antwoord." 

"Dat leidde ertoe dat ik dacht: moet ik toch niet theologie gaan studeren? Nadat ik het eerste jaar had afgemaakt, en na veel gesprekken en gebeden daarover, ben ik dat gaan doen. Al dacht ik toen nog: ik word geen dominee. Ik denk dat dat meer te maken had met dat mijn moeder op mijn twaalfde theologie ging studeren en op mijn 18de dominee werd, dan met de inhoud van het werk. Ik wilde – misschien wat puberaal – niet hetzelfde gaan doen als zij. Maar gedurende mijn opleiding begon het werk me toch steeds meer te trekken." Lachend: "Al dacht ik toen nog wel: ik ga het allemaal anders doen en de kerk vernieuwen. Jeugdige overmoed, denk ik?"

Koffie en broodjes rondbrengen 

Ruth ging drie stages lopen: in een dorpskerk, een kerk in Amsterdam en Londen. "Ik merkte dat de mensen eromheen heel erg van invloed zijn op de kerk, het is niet eenrichtingsverkeer. In een dorp is er andere problematiek en zijn er andere vragen dan in de grote stad, waar bijvoorbeeld meer mensen dakloos zijn. Zo ging ik in Amsterdam op de fiets koffie en broodjes rondbrengen bij daklozen."

Ook in Londen leerde ze veel wat ze later zou gebruiken in haar werk. "In de kerk, St-Martin-in-the-Fields, zitten een café en een grote inloop voor dak- en thuislozen, en er worden concerten en lezingen gegeven. Het hoeft niet altijd expliciet over het geloof te gaan. De kerk als hart van de gemeenschap, dat vind ik heel mooi."

Na het afronden van haar master, besloot Ruth zich 'beroepbaar' te stellen, zoals dat heet. Ze had een afspraak met de landelijke kerk, waar ze een gesprek had over waarom ze dominee wilde worden. Daarna werd ze door de kerk in Nieuwegein, die een dominee zocht, uitgenodigd om te praten.

Niet veel jonge vrouwen 

"Hoe de landelijke kerk reageerde toen ik als 25-jarige vrouw op gesprek kwam? Ze vonden het wel leuk en waren nieuwsgierig. Ik ben natuurlijk niet de enige jonge persoon die dominee wil worden, al zijn er niet veel jonge vrouwen. Een belangrijke vraag binnen de kerk is wat we als kerk voor jongeren in deze tijd kunnen betekenen. Steeds meer jongeren staan open voor het geloof in God, maar voelen zich niet thuis in een kerk. Dat is dan ook een vraag die ik van hen meekreeg en waar ik me nu mee bezighoud."

Na de vraag of ze in Nieuwegein wilde gaan werken, moest Ruth in gesprek met haar toenmalige vriend (inmiddels man), die leraar economie is op een middelbare school. "Het is wel een grote keuze. Dominee word je voor vier jaar, en ik was net 25. Ik had geen idee hoe ons leven zou lopen. Maar ik had het gevoel dat ik dit moest doen." Ze verhuisden naar Utrecht en Ruth stortte zich op haar werk als dominee.

Want dat bestaat niet alleen uit een dienst leiden op zondag. "Ik werk officieel vier dagen. Maandag is in principe mijn vrije dag, maar andere dagen ben ik met van alles bezig. Dat kunnen gesprekken zijn met mensen uit de gemeenschap die daar behoefte aan hebben, dan ga ik op huisbezoek. Maar ook een inloop in de kerk, het ochtendgebed op dinsdag, afspraken met de gemeente Nieuwegein over wat we als kerk voor onze buurt kunnen betekenen – mijn droom is om er een soort plek van te maken zoals de kerk in Londen is – en afspraken met het kerkbestuur over het onderhoud van het gebouw, bijvoorbeeld. En tussendoor ben ik bezig met ideeën bedenken over hoe we ons als geloofsgemeenschap kunnen inzetten voor de stad." 

Hardlopen en naar de film

"Het is zeker geen 9-tot-5-baan nee. We hebben ook 's avonds veel bijeenkomsten. En als het heel slecht met iemand gaat en het is maandag, dan ga ik er natuurlijk ook heen. Of als iemand die het moeilijk heeft me belt tijdens een etentje met vrienden, dan neem ik toch op. Op andere momenten probeer ik het dan wel weer rustiger aan te doen. Dan ga ik bijvoorbeeld hardlopen of naar de film met vrienden. Ook kan ik wel gewoon op vakantie, net als veel leeftijdsgenoten reis ik graag. We zijn gelukkig met twee dominees in deze kerk in Nieuwegein, dus ik hoef het niet allemaal alleen te doen."

Wel was het even wennen, zegt ze, vooral voor de kerkgangers. "Doordat ik jonger ben, zingen we bijvoorbeeld andere liederen dan de meer dichterlijke liederen die ze misschien gewend zijn. Ik heb ook een persoonlijkere manier van voorgaan en hoe ik spreek over God, zo vertel ik over wat ik meemaak en wat God daarin voor mij betekent. En ik ben meer naar buiten gericht: ik wil ook in gesprek met mensen buiten de kerk, waar andere dominees misschien meer bezig zijn met hun eigen gemeente."

Hoewel ze inmiddels niet meer denkt dat ze de hele kerk moet vernieuwen, zijn er wel grootste plannen. "Ik wil het geloof dichter naar de mensen brengen. Denk aan een ruimte in het winkelcentrum hier, waar mensen kunnen binnenlopen als ze behoefte hebben aan een gesprek of even tot rust willen komen." 

"En om de drempel te verlagen, organiseren we van alles in de kerk. Met corona waren we een priklocatie, ik organiseer bijeenkomsten, zoals nu een over moderne profeten als Martin Luther King en Desmond Tutu: wat deden zij vanuit hun geloof voor goeds voor de wereld? Ook is er op dinsdagochtend een drukbezochte ochtend waarop vrouwen uit de buurt onder het genot van een kop koffie of thee samen kaarten maken."

Dezelfde behoeftes en vragen 

Alle mensen – of ze zich nou gelovig noemen of niet – hebben dezelfde behoeftes en vragen, daarvan is Ruth overtuigd. En daarmee wil ze, vanuit haar geloof, helpen. "We willen allemaal graag gezien worden. Liefde en vrede zijn belangrijke waarden in de Bijbel, en daar moet het volgens mij ook om draaien in het leven. Of je nu in Gaza woont, een atheïst bent of een christen in Nieuwegein."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.