Nederlanders gelukkiger dan Belgen: waarom, en hoe meet je dat?
Nederlanders zijn gelukkiger dan Belgen en Duitsers, en zelfs Israëliërs en Costa Ricanen zijn gelukkiger dan inwoners van onze buurlanden. Dat blijkt uit het jaarlijkse World Happiness Report. Maar hoe meet je geluk? En waar komen die verschillen door?
Dat geluk gemeten wordt, is belangrijk, zegt 'geluksprofessor' Meike Bartels van de VU in Amsterdam. "Er is niets belangrijker in een samenleving. Je moet je goed voelen om te weten wie je bent, wat je kunt en wat je kunt bijdragen." Dat vindt – niet geheel verrassend – ook Jan-Emmanuel De Neve, econoom aan de universiteit van Oxford en één van de schrijvers van het World Happiness Report. "Waarom willen mensen rijk zijn of dingen goed doen? Omdat ze zichzelf er beter door voelen."
Eén vraag
Maar hoe meet je geluk? En is dat geen appels met peren vergelijken? "Nee hoor", zeggen beide onderzoekers. "Geluk meten en vergelijken kan heel goed." Volgens Bartels bewijst het World Happiness Report dat. "Dat stelt al jarenlang één en dezelfde vraag: kun jij een cijfers geven aan je eigen leven, op een schaal van 1 tot 10? Dat kunnen mensen over het algemeen heel goed. Om het geluk in alle landen te vergelijken, heb je alleen wel een hele grote groep nodig. In dit geval krijgen duizend mensen per land de vraag."
Wat volgens Bartels minstens zo belangrijk is als de ranking van landen, is de spreiding binnen een land. "In de VS zie je bijvoorbeeld een grote groep mensen die hun leven een heel hoog cijfer geven, maar ook een grote groep mensen die hun leven een 2 of 3 geven." Het gemiddelde is daar een 6,7, waarmee het land op de 24ste plek staat.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Naast dat alle mensen natuurlijk gewoon anders zijn, zijn er vier factoren die een rol spelen bij ons geluksgevoel, zegt Bartels. Zij noemt dat de vier v's': vertrouwen, verbinding, veiligheid en vrijheid. "Dat is waarom Scandinavische landen en Nederland hoger scoren: we hebben meer sociale zekerheid dan andere landen, dus meer vertrouwen en een groter gevoel van veiligheid."
Duitsland en België
Naast de verwachte uitkomsten van het onderzoek – zo staat Finland al jaren op 1 en is het gezien de onderdrukking ook geen verrassing dat Afghanistan op de laatste plaats staat – zijn er ook een paar op het eerste gezicht opvallende uitkomsten. Want waarom staat Nederland (5) zoveel hoger dan onze buurlanden België (14) en Duitsland (22)? Volgens De Neve is dat vooral te verklaren doordat er in Duitsland en België meer ongelijkheid is. "Daardoor lopen de scores die mensen in België en Duitsland geven sterker uiteen: er zijn hele gelukkige mensen, maar ook meer mensen die heel ongelukkig zijn."
Overigens moeten we die verschillen niet groter maken dan ze zijn, zegt Bartels. "Door de betrouwbaarheidsintervallen geven de onderzoekers aan dat Nederland op plek 4 tot en met 8 had kunnen staan. Bij België is dat bijvoorbeeld 10 tot en met 22. Dat maakt het verschil al een stuk kleiner."
Ook vallen de posities van Costa Rica (6) en Mexico (10) op in de lijst. Dat vindt ook De Neve. "Mensen in die landen hebben relatief weinig geld en een kortere levensverwachting. Maar wat ze daar wel hebben en heel belangrijk is, is een sociaal netwerk. Familie en omgeving zijn daar heel belangrijk. Zo blijkt dat dat de landen zijn waar het vaakst samen wordt gegeten. In de VS gebeurt dat juist veel minder vaak, daar nam het aantal mensen dat samen met anderen eet de afgelopen 20 jaar met 50 procent af."
Israël op 8
Een andere opvallende: Israël staat op de 8ste plek. En dat voor een land in oorlog. "Dat is waar", zegt De Neve. "Al is Israël wel duidelijk gedaald ten opzichte van vorig jaar. Toen stond het nog op de 5de plek, boven Nederland." Wat we daarbij moeten realiseren, is dat voor het onderzoek de cijfers van de laatste drie jaar zijn meegenomen. Dus vorig jaar ging het om resultaten van 2022, 2023 en 2024, en dit jaar om 2023, 2024 en 2025. "Voor de oorlog gaven Israëliërs hun leven een 7,7, nu is dat een 6,7. Dat is een heel punt verschil, zo'n daling zie je zelden."
Overigens geven Palestijnen hun leven niet geheel verrassend maar een 4,8. "Dat zijn de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever", zegt De Neve. "Niet die in Gaza, daar hebben we dit jaar niet kunnen meten."
Jongeren en ouderen
Tot slot wil De Neve het verschil in trend noemen tussen westerse landen en landen in Oost- en Centraal-Europa. "Waar in westerse landen het cijfer dat mensen hun leven geven heel langzaam daalt – in Nederland in 18 jaar van een 7,46 naar een 7,31 – stijgt het cijfer dat mensen hun leven geven juist in landen als Tsjechië, Litouwen en Slovenië. Vooral jongeren hebben daar meer economische perspectieven vanwege hun aansluiting bij de EU. Vooral jongeren voelen dat. Die geven hun leven daarom een hoger cijfer. In westerse landen is het juist andersom: daar geven ouderen hun leven een beter cijfer dan jongeren."
Maar wat kunnen we nu met de uitkomsten van het onderzoek? "Kijken naar individuele verschillen", zegt Bartels. "Naar de spreiding: waarom geven bepaalde mensen in Nederland hun leven bijvoorbeeld een lager cijfer, en wat kunnen we daaraan doen? Maar wat we ook uit het rapport moeten meenemen, is dat het gelukscijfer in Nederland redelijk stabiel is, ondanks de veranderingen in de wereld. De mens is dus veerkrachtiger dan we vaak denken."
Niet meegenomen in het onderzoek, maar wat Nederlanders ook gelukkig maakt: lenteweer. Waarom dat is, leggen we uit in deze video: