Dit kaartje brengt haarscherp in beeld hoe we steeds dikker worden

Het goede nieuws is dus dat we al met al gezonder zijn gaan leven, de afgelopen tien jaar. Maar dat extra gewicht lijkt moeilijk te verhelpen. Al ligt dat ook aan waar in Nederland je precies woont, blijkt uit cijfers van het CBS uit 2022. 

Hoe hoog het percentage mensen met obesitas per regio is, kun je zien via deze slider: 

Een exacte verklaring voor overgewicht en obesitas, kun je niet zomaar per regio geven. "We weten dat verschillen in gezondheid en leefstijl worden beïnvloed door cultuur, leeftijd en verschillen in opleiding en inkomen", zegt onderzoeker Marije van Koperen. "Mensen met een laag inkomen eten relatief vaker ongezond, bewegen minder, en hebben als gevolg daarvan vaker overgewicht, en ook opleiding zal hier een rol bij spelen."

Leeftijdsverschil

Zo zou het kunnen dat de regionale verschillen die je op het kaartje hierboven ziet, te maken hebben met de gemiddelde leeftijden in de regio's. Mensen die ouder zijn dan 65 jaar hebben namelijk vaker overgewicht dan jongeren van 18 jaar en ouder. 

"Je zou kunnen zeggen, als je kijkt naar de gebieden Oost-Drenthe, Oost-Groningen en Zeeland, dat daar de hoogste percentages overgewicht en obesitas zijn. Daar is de bevolkingsgroep wellicht gewoon ouder dan in de randstad, waar toch meer jongeren naartoe trekken", zegt Van Koperen. Over het algemeen hebben mensen van 65 jaar en ouder vaker overgewicht dan jongeren van 18 jaar en ouder.

Zo is in de gemeente Utrecht ongeveer 12,5 procent tussen de 18 en 25 jaar, ten opzichte van 7,7 procent in Midden-Drenthe. En als we kijken naar mensen van 65 jaar en ouder, ligt dat percentage in Midden-Drenthe rond de 25,5 procent, ten opzichte van 10,8 procent in Utrecht. Een direct verband kan op basis van alleen de cijfers niet worden gelegd, benadrukt de onderzoeker. Maar het zou een verklaring kunnen zijn.

Ook ziet de onderzoeker dat in de regio's waar overgewicht en obesitas vaker voorkomen, er gemiddeld minder mensen lopen of fietsen naar hun school of werk. Dat kan allerlei oorzaken hebben. "Misschien zijn de afstanden te groot, of zijn er scholen gesloten omdat er minder jongeren zijn, waardoor jongeren afhankelijk zijn van gemotoriseerd vervoer. In grote steden zien we bijvoorbeeld dat er meer gefietst en gewandeld wordt. Er kunnen heel veel redenen achter liggen."

Recente prognoses van het RIVM laten zien dat het overgewicht blijft toenemen tot 2050 en dat die toename juist weer het sterkst lijkt onder jongeren van 18 tot en met 45 jaar.

Gezonde jeugd

De gemeente Utrecht komt op het kaartje naar voren als regio waar het relatief goed gaat wat overgewicht betreft. Een woordvoerder van de gemeente laat weten ook in Utrecht grote verschillen per buurt te zien, maar benadrukt dat de gemeente groot inzet op preventie.

Zo investeert de gemeente in gezonde schoollunches, meer beweging gedurende de dag en het betrekken van ouders bij het bewustzijn rond voeding. "Een gezonde toekomst begint bij een gezonde jeugd", zegt de woordvoerder.

Hij erkent daarbij dat overgewicht 'complex' is en er meer factoren zijn die een rol spelen. Zo heeft niet iedereen altijd toegang tot gezonde voeding of tot sport- en beweegfaciliteiten. 

De gemeente probeert die factoren mee te nemen in bijvoorbeeld de ontwikkeling van nieuwe buurten, door bijvoorbeeld de omgeving zo in te richten dat bewegen en spelen wordt gestimuleerd.

In deze video zie je hoe een middelbare school in Rotterdam gezond eten probeert te stimuleren met een 'gezonde snackmuur':