Zo (on)verantwoord is hardlopen in de warmte: 'Hitteberoerte kan iedereen overkomen'
In korte tijd zijn bij hardloopevenementen in Nederland twee mensen overleden. In beide gevallen was mogelijk een hitteberoerte de oorzaak. Er wordt dan al gauw gespeculeerd over de mate van fitheid van de slachtoffers, maar zo'n hitteberoerte kan iedereen overkomen. "Het heeft niets te maken met hoe goed je getraind bent", zegt hoogleraar fysiologie Maria Hopman.
Komend weekend staan er ook weer (halve) marathons op de agenda: in Utrecht, Maastricht en het Friese Tsjerkwert. Ook dan loopt de temperatuur naar verwachting weer op tot boven de 20 graden.
Alleen Utrecht was beschikbaar voor vragen van RTL Nieuws. Het evenement verwacht komend weekend zo'n 20.000 deelnemers en heeft maatregelen getroffen om onwelwordingen te voorkomen. "Wij hebben ervaring met het organiseren van meerdere marathons, dus daarmee zijn we ook voorbereid op verschillende weerscenario's", vertelt woordvoerder Wilbert Lek. Het materiaal kan worden opgeschaald en er zijn teams van het Rode Kruis en ambulances aanwezig.
Ook met een goede voorbereiding én luisteren naar je lichaam kan het in theorie misgaan. Waar je een hitteberoerte precies aan kunt herkennen en wat je dan moet doen, leggen we hier uit (tekst gaat verder onder de video):
In Utrecht begint de marathon het laatst, waardoor die ook wordt gelopen op het warmste moment van de dag. Woordvoerder Lek zegt dat hier rekening mee is gehouden: "De grootste groep lopers is voor de halve marathon en de 10 kilometer, met 16.000 deelnemers. De hele marathon wordt door ongeveer 3.000 mensen gelopen. Dus de grootste groep start zo vroeg mogelijk".
Daarnaast is ook de ervaring van Lek dat marathonlopers anders lopen. "Zij zijn vaak meer ervaren en lopen in een langzamer tempo. En mocht het toch warmer worden dan verwacht, dan kunnen we altijd opschalen".
Aanpassingen
"Je weet eigenlijk bij dit soort weer, met temperaturen ruim boven de 20 graden, dat het risico op oververhitting echt veel groter is", zegt Maria Hopman van het Radboudumc. "Het risico is er altijd, maar zeker bij hogere temperaturen is het veel meer aanwezig."
Daarom zijn er ook richtlijnen voor hardloopevenementen als het gaat om warmte. Denk daarbij aan vroeger starten, of het inkorten van de loopafstand. Ook moet vanuit het evenement goed worden voorgelicht als het warm wordt. Bijvoorbeeld dat mensen beter niet voor een streeftijd kunnen gaan, genoeg moeten drinken en zich luchtig moeten kleden.
De woordvoerder van de marathon in Utrecht zegt ook extra in te zetten op het informeren van de deelnemers.
Maar de verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de organisatie. "Lopers moeten zelf ook denken: het is vandaag heet, ik moet rustiger aan doen", stelt Hopman. "Je moet goed luisteren naar de signalen van je lichaam. Als je hartslag bijvoorbeeld veel hoger is dan normaal, dan moet je rustiger gaan lopen."
Wat het drinken betreft, moeten lopers volgens Willem-Paul Wiertz, specialist Topsport bij Kenniscentrum Sport & Bewegen, ook niet wachten tot ze een dorstgevoel krijgen. "Het dorstgevoel blijft soms achter bij wat je nodig hebt. Je moet dus van tevoren een goed plan hebben, bijvoorbeeld elke vijf à tien minuten een slok water drinken."
Voorbereiding is het halve werk
Bij intensieve inspanning met warm weer is het ook van belang dat je lichaam aan de temperaturen gewend is. Bewegingswetenschapper Wiertz ziet dat mensen nu nog niet veel warme dagen hebben meegemaakt tijdens het sporten. "Je ziet vaak dat bij wedstrijden later in het jaar, zo na de zomer, er minder onwelwordingen zijn, of dat mensen pas last krijgen van de hitte bij hogere temperaturen dan nu."
Het is bovendien niet zo dat het per definitie onverantwoord is om een hardloopevenement te organiseren bij temperaturen boven de 20 graden, zegt Hopman. "De hittebelasting wordt ook bepaald door wind, luchtvochtigheid en zonnekracht".
Ga niet voor dat PR
Tot slot is het van belang om je doelen bij te stellen. Zo ziet Hopman dat een hitteberoerte, hoewel die niet valt te voorspellen, vaak jongeren van tussen de 20 en 30 jaar treft. "Het zou kunnen dat jongeren in het algemeen wat dieper gaan en de signalen van hun lichaam wat minder serieus nemen of zelfs negeren", stelt de hoogleraar. "Soms lopen ze ook in een groep of voor een bedrijf, dan is er ook een zekere mate van groepsdruk."
Wat Wiertz betreft moeten mensen op dit soort warme dagen ook hun streeftijd loslaten. "Je kunt er dan beter voor kiezen om wat minder hard te lopen. Je lichaam moet in de warmte namelijk harder werken. Het moet niet alleen inspanning leveren, maar ook werken om de lichaamstemperatuur niet te veel te laten stijgen."
Mocht het onverhoopt toch misgaan, dan is het belangrijk om als organisatie goed voorbereid te zijn. Je zou bij mensen die onwel worden denken: breng ze naar het ziekenhuis. Maar dat is juist bij een hitteberoerte niet de eerste actie. "Dan duurt het veel te lang voor je goed kunt koelen", stelt Hopman.
"Mensen met een te hoge lichaamstemperatuur die neurologische verschijnselen vertonen, zoals zwalkend lopen, wartaal, niet aanspreekbaar zijn of onwel worden, moeten direct een ijsbad in", zegt de hoogleraar. Die worden tegenwoordig ook steeds vaker ingezet bij grote hardloopevenementen.
Ook de organisatie in Utrecht vertelt dat er een extra ijsbad wordt geplaatst bij het Wilhelminapark.
