Een vliegtuig dat minuten zonder piloot vliegt: hoe gevaarlijk is dat?

De vlucht van de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa was onderweg van Frankfurt naar Sevilla. Aan boord zaten 199 passagiers. Op het moment dat de piloot naar de wc was, viel de copiloot flauw. De piloot wist uiteindelijk de cockpit in te komen door een noodcode in te voeren. Hoe gevaarlijk is zo'n incident waarbij een vliegtuig minutenlang zonder controlerende piloot vliegt?

In principe vliegt een vliegtuig vrijwel de gehele vlucht op de automatische piloot, zegt Joris Melkert, luchtvaartdeskundige van de TU Delft. ''Piloten zijn gemiddeld tussen de 3 en 6 minuten zelf aan het werk: direct na de start en kort voor de landing. Dat zijn de meest cruciale momenten van een vlucht. Een piloot zal dan ook niet snel naar de wc gaan."

Dat betekent uiteraard niet dat piloten maar wat zitten te niksen, zegt de expert. "Zij moeten de boel in de gaten houden en houden veelvuldig contact met de luchtverkeersleiding. Maar in principe vliegt een vliegtuig volledig automatisch van A naar B over de route die vooraf is ingevoerd. Ik zeg wel eens gekscherend dat het applaus bij de landing eigenlijk vooral voor de computer is."

 

Coen George, vice-president bij de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers en zelf piloot vindt dat iets te kort door de bocht. Volgens hem is de automatische piloot nooit 'in control' van het vliegtuig. De auto-pilot doet niets wat de piloot niet ingeeft. Die houdt het vliegtuig op koers, op hoogte en op snelheid. "Bovendien zal een auto-pilot nooit vanzelf van koers of hoogte veranderen. Dat doet nog altijd de piloot. Dat is nog wel eens nodig in het drukke luchtruim."

Dus was het incident met de vlucht van Lufthansa volgens hem in potentie gevaarlijk. ''Ik las dat in dit geval de flauwgevallen copiloot onbewust enkele knoppen heeft geraakt. Als ik in de Boeing waarin ik vlieg aan het stuur zit, schakelt de automatische piloot zichzelf uit met het idee dat ik de controle overneem. Vergelijk het met de cruise-control van een auto die uitschakelt wanneer je het gaspedaal intrapt."

De passagiers in het vliegtuig zullen volgens Melkert weinig van het incident hebben meegekregen. ''Zo lang het vliegtuig niet van koers verandert, zullen de passagiers en het cabinepersoneel niets hebben gemerkt. Wel landde het toestel in Madrid om de copiloot na te kijken. Maar dergelijke incidenten blijven nooit lang onopgemerkt. Meerdere malen tijdens de vlucht is er contact met de luchtverkeersleiding, bijvoorbeeld bij het wisselen van luchtruim. Is er geen contact? Dan zullen hier de F-35's de lucht in gaan."

George beaamt dat. ''Bij geen contact duurt het niet lang voordat er twee straaljagers naast je zullen vliegen. Die voeren een visuele check uit om te kijken of alles in de cockpit goed gaat. Ook zullen zij via een nood-frequentie contact maken met de piloten. Maar een situatie zoals tijdens de vlucht van Lufthansa waarin het vliegtuig oncontroleerbaar is, is echt uitzonderlijk. Ik heb zoiets nog nooit meegemaakt.''

Opstijgen en landen zijn cruciale momenten tijdens een vlucht. De piloot in onderstaande video weet een vliegramp maar net te voorkomen: