Mohamed B. 'wilde als martelaar IS sterven' en vernielde tientallen graven
De 22-jarige Mohamed B., die wordt verdacht van het vernielen van 117 graven op een begraafplaats in Utrecht, heeft een gevangenisstraf van 5 jaar boven zijn hoofd hangen. Het OM stelde dat vernielingen op deze schaal nog niet eerder aan de orde zijn geweest. "Het is de meest ingrijpende vernieling die ik uit strafzaken ken."
B., die vastzit op een terroristische afdeling in Rotterdam, wordt naast het vernielen van de graven verdacht van deelname aan een criminele organisatie met terroristisch oogmerk. Zo zou hij tussen november 2023 en mei 2024 informatie hebben opgezocht over het afreizen naar IS-gebied, het sterven als martelaar en het maken van explosieven. Hij wilde uiteindelijk naar Somalië en Gaza afreizen.
Paspoort afgepakt
Zijn vader kwam er net op tijd achter dat zijn zoon van plan was zich aan te sluiten bij IS, en wist te voorkomen dat hij vertrok. B.'s paspoort pakte hij af. Afreizen deed B. dan ook niet, maar in mei zou hij de vele graven op de begraafplaats in Utrecht hebben vernield.
Vandaag verklaarde hij over de vernielde graven dat hij impulsief was geweest en dom bezig was. "Het beste wat ik nu kan doen is mijn excuses geven", sprak hij zonder enige emotie.
Aan het begin van de zitting werd de verdachte aangevallen door twee mannen uit het publiek. Op het moment dat de verdachte de zaal kwam binnengelopen, werd al 'hé kneus' naar hem geroepen. Het leek daarbij te blijven, tot een man uit het publiek naar voren schoot. De aanwezige parketpolitie kon de man uiteindelijk in bedwang krijgen, maar toen schoot een tweede man uit het publiek naar voren.
Met enige moeite lukte het uiteindelijk beide mannen naar buiten te begeleiden. De verdachte werd in de tussentijd gauw de zaal uitgeleid. De zitting kon later weer worden hervat. B. zei er later over dat hij de aanval niet had verwacht en zich daardoor licht gespannen voelde.
Zwijgrecht
Zoals gebruikelijk bij een rechtszaak besprak de rechter bij het begin alle feiten in chronologische volgorde. De verdachte kreeg hierbij meermaals kans om te reageren, maar vrijwel elke keer beriep hij zich op zijn zwijgrecht 'op advies van de advocaat'. Op de vraag of hij de graven had vernield – waar door hem gemaakte videobeelden van zijn – antwoordde hij nee, al gaf hij later toe twintig graven te hebben vernield.
Op de vraag of de overige graven dan door iemand anders waren vernield, verwees hij opnieuw naar zijn zwijgrecht. Toen de rechter hem erop wees dat, als hij het niet had gedaan, het iemand anders moet zijn geweest, beriep hij zich weer op zijn zwijgrecht. Ook de vraag waarom hij graven heeft vernield, bleef onbeantwoord.
Waarom hij de zeker twintig graven heeft vernield, werd tijdens de zitting niet duidelijk. Het OM liet hier eerder een deskundige over oordelen, die zei dat het vernielen van graven paste bij het IS-gedachtegoed. "De vernieling van graven is een terugkomend thema in propaganda van IS. Symbolen van ongeloof moeten uit het land worden gereinigd. Afbeeldingen van overledenen zijn niet toegestaan en moeten worden vernield", sprak de officier van justitie.
De manier waarop de graven zijn vernield, met kapotgeslagen glasplaten en uitgekraste foto's van overledenen, past daar volgens de officier bij. De verdachte zweeg.
Geschreven verklaring
Opvallend bij het zwijgen was dat hij een stapel papieren bij zich had met daarop handgeschreven teksten. Op een van de papieren viel het woord 'verklaring' te lezen. Op wat geritsel en gefrommel met de papieren na, maakte hij er uiteindelijk geen gebruik van.
Over het wel of niet deelnemen aan een criminele organisatie verklaarde B. wel kort. Naar eigen zeggen raakte hij eind 2023 verveeld, nadat hij met zijn studie was gestopt. Hij wilde 'crypto gaan doen' en kwam zo in een Telegramgroep terecht met de naam The Believers. "Toen werd ik stukje voor stukje gehersenspoeld", verklaarde hij. De rechter vulde aan: waar het begon met het willen helpen van mensen, groeiden de plannen al gauw uit tot 'strijden tegen de onderdrukker'. Hij wilde sterven als martelaar en zou hebben verlangd naar het paradijs.
Psychologisch onderzoek
B. is niet in het Pieter Baan Centrum (PBC) onderzocht, waar verdachten in sommige zaken heen worden gestuurd om vast te stellen of er tijdens de delicten sprake was van een (verminderde) toerekeningsvatbaarheid. Volgens de advocaat van de verdachte wilde hij daar niet aan meewerken omdat hij het OM wantrouwt en dit onder leiding van het OM zou zijn geweest.
De verdediging heeft wel een externe deskundige ingezet voor psychologisch onderzoek. Uit dat onderzoek zou naar voren zijn gekomen dat B. kwetsbaar en beïnvloedbaar was en last had van een depressieve periode. Hij zou daarom volgens de externe deskundige verminderd toerekeningsvatbaar moeten worden verklaard. Dat zou, als de rechtbank daarin mee zou gaan, strafverlagend kunnen zijn. B. zou dan namelijk niet volledig verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor zijn daden.
Bij de zitting werd ook bekendgemaakt dat B., die in het verleden vrijwilligerswerk deed bij een zorginstelling, in de toekomst graag weer in de zorg zou willen werken. Hij zou graag een zorgcentrum willen oprichten voor ouderen met dementie, al zei hij werken met jongeren 'ook wel leuk' te vinden.
Wat de officier van justitie betrof kent de verdachte twee kanten. Enerzijds een jongeman die in de coronaperiode met bejaarden ging wandelen en in de zorg wil werken, anderzijds een man die verlangde als martelaar te sterven en graven zou hebben vernield.
De rechtbank doet over vier weken, op 19 juni om 13.00 uur uitspraak.
