Onderzoek wijst uit: basisschoolleraar is bijna dag kwijt aan administratie
Leraren besteden elke week 6 tot 8 uur per week aan administratie. Dat blijkt uit een onderzoek van de Algemene Rekenkamer. Die hebben voor het eerst letterlijk de tijd gemeten die een leraar kwijt is aan administratieve taken. De Rekenkamer noemt de administratieve werkdruk zorgelijk omdat een derde van de leraren overweegt om een andere baan te zoeken.
Dat administratieve werkdruk een zorg is in het onderwijs is niet nieuw. Al langere tijd wordt er gewaarschuwd dat die werkdruk ten koste gaat van de aandacht voor de leerling. De Algemene Rekenkamer heeft nu voor het eerst heel nauwkeurig berekend hoeveel tijd een leerkracht in het basisonderwijs kwijt is aan administratie.
Een uniek onderzoek, zegt Barbara Joziasse van de Algemene Rekenkamer. "Leerkrachten hebben echt op een kastje in moeten voeren hoeveel tijd ze aan administratie kwijt waren. Dus niet via enquêtes of interviews maar bij wijze van spreken met de stopwatch ernaast."
Zorgelijk
De Rekenkamer noemt de uitkomsten van dat onderzoek zorgelijk. Gemiddeld is een leerkracht 6 tot 8 uur per week kwijt aan administratie. Dat piekt in verschillende perioden per jaar, bijvoorbeeld als er een rapport voor de leerlingen uitkomt. Dat aantal uren ligt hoger dan in andere landen. Het Verenigd Koninkrijk, België en Australië zitten op iets meer dan 4 uur per week.
Veel Nederlandse basisschoolleraren geven aan niet al hun werk af te krijgen tijdens werktijd, en doen dit dus deels in hun vrije tijd. Een derde van alle leraren geeft aan te overwegen van baan te willen wisselen. Ruim 80 procent van hen geeft daarvoor de administratieve taken aan als één van de redenen. Voor een kwart van hen is het zelfs de belangrijkste reden.
Volgens de Rekenkamer is de vraag vooral of de opbrengsten van al die administratie opwegen tegen de tijd die het kost. Joziasse: "We hebben het over 4500 fte's minder aan aandacht voor leerlingen."
Volgens Joziasse ontstaat het probleem onder meer omdat er geen vast format is. "Als niet duidelijk is vastgelegd wat er van de leerkracht aan administratieve taken wordt verwacht, bestaat de kans dat zij liever te veel dan te weinig doen. Wij roepen de staatssecretaris dan ook op om duidelijk te zijn over hoeveel tijd administratie mag kosten. Nu ligt die hete aardappel bij de leerkrachten zelf."
Als voorbeeld noemt Joziasse het maken van uitgebreide rapporten voor leerlingen. Dat is geen wettelijke verplichting. En als je hem al maakt, dan is het ook nog eens onduidelijk hoe dat eruit moet zien: alleen cijfers, of uitgebreide toelichting. "Zorg dat de minimale verplichting aan administratieve taken voor de leerkracht duidelijk is", zegt Joziasse.
Simone Fomenko geeft les op een basisschool in Epe en herkent zich in de bevindingen van de Rekenkamer. "In verhouding met de lesgevende taken zijn de administratieve taken best fors. Dat ligt wel een beetje aan het aantal kinderen dat je hebt met extra ondersteuningsbehoeften, maar door de bank genomen is het veel. Ik werk twee dagen voor de school en ga dan heel vaak om zeven uur naar huis omdat ik anders gewoon de boel niet af heb." Ze heeft ook collega's en die het mee naar huis en het 's avonds of in het weekend doen.
Dat de administratieve druk een reden voor leerkrachten kan zijn om te stoppen, kan Fomenko zich best voorstellen. "Het hoort niet bij de kern van mijn vak. Daar in de klas, daar gebeurt het voor mij."
De problemen met de administratieve werkdruk spelen al langer maar lijken moeilijk op te lossen. Volgens de Rekenkamer omdat de problemen deels 'ongrijpbaar' zijn.
Duidelijke keuzes
Barbara Joziasse van de Rekenkamer: "Het lerarentekort is al groot. Als administratieve taken er toe leiden dat wij straks te weinig leerkrachten hebben om onze kinderen les te geven dan is dat een groot probleem. De bal ligt wat ons betreft nu bij de staatssecretaris, de Tweede Kamer, de onderwijsinspectie en de schoolbesturen.
Die maken vooral duidelijk wat scholen niet moeten doen, en niet wat ze wel moeten doen. Die kennis is er wel. Het is een kwestie van het delen van die informatie en het maken van duidelijke keuzes."
Dat niet alleen de werkdruk een probleem kan zijn voor leerkrachten laten we je zien in onderstaande video.
Reactie staatssecretaris Mariëlle Paul van Onderwijs
"We moeten zoveel mogelijk mensen zien te behouden voor het onderwijs. Het is doodzonde als leraren afhaken vanwege administratieve taken, vooral als die helemaal niet gedaan hoeven te worden. Er zijn natuurlijk taken die horen bij het werk van docenten. Denk aan het maken van schoolrapporten om bij te houden hoe je leerlingen het doen en het maken van plannen.
"Leraren moeten zoveel mogelijk voor de klas staan, en zo min mogelijk bezig zijn met administratief werk dat niet per se nodig is. Daar wil ik voor zorgen. Ik werk aan een wetsvoorstel om dat te bereiken.
"Om de werkdruk te verminderen speelt iedereen een rol: ministerie, schoolbesturen, scholen en schoolleiders. Ik wil met alle partijen in de sector kijken hoe iedereen vanuit zijn eigen rol zijn steentje kan bijdragen aan het verlagen van onnodige administratieve lasten.
"Als het gaat om passend onderwijs wil ik ook daar de administratieve lasten verminderen. Bijvoorbeeld door landelijke formats te ontwikkelen voor de afgifte van een toelaatbaarheidsverklaring. Dat zorgt voor eenduidigheid.”
