Eikenprocessierups is weer helemaal terug: 'Wees alert'

Misschien herinner je je de plaag in de zomer van 2019 nog wel. Veel mensen zaten onder de rode bultjes en hadden last van jeuk. De harige beestjes werden toen volop bestreden en sindsdien is het relatief rustig op eikenprocessierupsgebied. Maar nu maken ze dus weer een opmars.

Om je vast een beetje gerust te stellen: het is niet in het hele land zo erg als in 2019. Wel zijn er wat gemeentes waar 'flinke percentages' te vinden zijn, stelt bioloog Arnold van Vliet. "Het is duidelijk dat we er weer meer last van krijgen." 

Maar in het 'piekjaar 2019' werden in meer dan de helft van de eiken rupsen aangetroffen. Dit jaar gaat het om 'slechts' zes procent gemiddeld. Het is dus niet zo dat er een enorme piek is, maar er is wel officieel een einde gekomen aan de jarenlange daling van het aantal nesten. Bovendien zijn er gemeentes die in naam van het Kenniscentrum Eikenprocessierups een inventarisatie hebben gedaan, waar het om twintig of zelfs honderd procent van de eiken gaat.

"Op locaties waar gezondheidsrisico’s ontstaan moet er dan flink opgeschaald worden om de rupsen te verwijderen en overlast van de brandharen te verminderen of voorkomen", stelt het kenniscentrum.

Warm voorjaar

Dat er nu weer zo'n toename in het aantal eikenprocessierupsen te zien is, heeft te maken met het warme voorjaar. De rupsen komen daardoor eerder uit hun eitjes én ze ontwikkelen sneller. Ze krijgen daardoor al eerder de honderdduizenden brandhaartjes per rups. 

Ook kan het slechte weer van vorig jaar een rol hebben gespeeld. Arnold van Vliet legt uit: "Bij het uitvliegen van de vlinders in 2024 was het slecht weer, waardoor de vlinders minder ver van het nest zijn gevlogen en dichter op elkaar de eipakketjes hebben afgezet." Daardoor zijn er plekken waar dus echt 'hotspots' zijn aangetroffen.

Een bijkomend probleem is dat de rupsen met warm weer lager in de eikenboom hun nest maken. Een windvlaag is vervolgens voldoende om de haartjes door de lucht te verspreiden, wat weer voor overlast bij mensen kan zorgen. Pas aan het einde van de zomer veranderen de rupsen in nachtvlinders en spelen de haartjes dus geen rol meer.

Speciale pakken

De nesten kunnen worden weggehaald door de gemeente. Dat gebeurt met een soort stofzuiger, door iemand in een beschermend pak op een hoogwerker. Het wordt sterk afgeraden om zelf met een nest in de weer te gaan, omdat dan de kans groot is dat er juist veel brandhaartjes vrijkomen. 

Verschillende gemeenten werken daarnaast aan preventieve maatregelen, bijvoorbeeld door nestkastjes te plaatsen. Wanneer de rupsen namelijk net uit hun eitje komen, zijn ze nog klein en hebben ze nog geen brandhaartjes. Natuurlijke vijanden van de rups, zoals vogels en grote insecten, kunnen de rupsen dan nog makkelijk opeten.

In deze video van een paar jaar geleden zie je hoe gemeenten te werk gaan bij het bestrijden van de eikenprocessierups: