In Rotterdam rijdt een zelfrijdende bus voor het eerst op openbare weg: 'Hij kan goed anticiperen'

De Shuttle Rotterdam The Hague Airport, zoals de bus heet, is de eerste automatisch rijdende bus op de openbare weg in Nederland. Busmaatschappij RET noemt het een belangrijke stap richting de inzet van zelfrijdende voertuigen in het openbaar vervoer.

Bus 533, het officiële lijnnummer van de bussen, kan vanaf vrijdag 1 augustus gebruikt worden door reizigers. In de bus passen 20 mensen, inclusief bagage. 

Safety driver

Helemaal onbemand is het voertuig echter niet. Volgens RET-woordvoerder Tessa Dronzek is er een 'safety driver' aan boord die kan ingrijpen mocht dat nodig zijn; een eis van de Rijksdienst voor wegverkeer (RDW). 

"De huidige wet- en regelgeving laat nog geen zelfrijdende voertuigen op de openbare weg toe waar niet iemand in zit die eventueel kan ingrijpen", zegt Dronzek. Wel zo'n fijn idee, al benadrukt Dronzek dat de techniek in de bus volledig veilig is. 

Hier zie je de route die de bus zonder chauffeur zal afleggen:

Remco Derksen, die als directeur namens DAM Shuttles betrokken is bij de uitvoering van de lijn, legt uit hoe dat werkt. "De bus maakt als het ware een kaart van de omgeving. Hij herkent obstakels met behulp van sensoren, camera's en radarsystemen. Die techniek zorgt er ook voor dat de bus op de route blijft. Voor rotondes en vluchtheuvels wordt vaart geminderd en het voertuig kan goed anticiperen, ook op dingen die plotseling gebeuren. Het systeem is de laatste maanden uitgebreid getest door de RDW.

Op termijn is het dan ook de bedoeling dat de 'saftey driver' helemaal verdwijnt. Daarmee is in Rotterdam een eerste stap gezet in autonoom vervoer. Maar die belofte klinkt niet voor het eerst.

Zo haalde het Griekse stadje Trikala in 2016 al het nieuws met een shuttlebus zonder chauffeur. In de Verenigde Staten rijden sinds 2024 zelfrijdende taxi's door Los Angeles van het bedrijf Waymo. En in Leuven heeft de Vlaamse vervoerder De Lijn ambities om in 2026 een operationele verbinding te hebben met autonome bussen.

Maar ondanks alle deze ontwikkelingen lukt het nog maar mondjesmaat om autonoom wegvervoer op structurele basis uit te rollen. Zeker in Nederland.

Animo

Gijs Dubbelman, hoofdonderzoeker kunstmatige intelligentie voor mobiele systemen aan de Technische Universiteit Eindhoven, wordt dan ook niet zo enthousiast van de lijn in Rotterdam. "Een bus die volledig autonoom van A naar B rijdt, dat kennen we van tien jaar geleden ook al. Trams zonder bestuurder kennen we al langer."

Volgens de onderzoeker zijn er wat de techniek betreft sindsdien grote stappen gemaakt. Dubbelman merkt op dat er in Nederland dan ook wel veel animo is voor pilots op dit gebied. Maar het blijft moeilijk om het autonome vervoer ook na die fase uit te rollen.

"Er is nog geen sluitende business-case voor de toepasbaarheid van deze technieken. Het wordt dan ook niet door Waymo bekendgemaakt of dat ze winst of verlies draaien op de taxiritten die ze aanbieden. In landen als China of Amerika zit er meer durfkapitaal voor dit soort projecten. In Europa zijn we toch wat conservatiever."

Stroef

En dat geldt volgens de onderzoeker ook voor de regelgeving. Want bij de wetgever ontbreekt het vaak aan kennis op dit gebied. "In Nederland gaat het wat stroef. We weten gewoon niet zo goed hoe we met de techniek om moeten gaan. Overigens geldt dat ook wel voor de rest van Europa."

Iets wat Chris van der Ploeg, onderzoeker autonoom vervoer bij TNO beaamt. "In Amerika bestaat een instantie als de RDW niet. Voertuigfabrikanten moeten daar zelf controleren aan welke voorwaarden een veilig voertuig moet voldoen, en geven ook zelf de certificaten uit."

En dat is zonde, want met de veiligheid zit het volgens Dubbelman wel goed. "De techniek die Waymo gebruikt (het volledig in kaart brengen van de omgeving, red.) is echt veilig genoeg om gebruikt te worden. Het is wel een duur systeem, als er ook maar iets veranderd in het gebied waarin het voertuig rijdt, zul je dat moeten aanpassen.

Maar ook de end-to-end AI-technologie waar Tesla en Wayve mee willen gaan werken is veelbelovend. Deze geavanceerde AI-techniek wordt al uitvoerig getest in de VS, VK, en ook in China."

Garantie bestaat niet

Van der Ploeg merkt op dat er ook wat die veiligheid betreft een belangrijk verschil is tussen bijvoorbeeld de VS en Europa.

"Het is mogelijk om een systeem te maken dat voor 95 procent veilig is. Die andere 5 procent zit hem bijvoorbeeld in verraderlijke weersomstandigheden, waardoor een autonoom voertuig toch niet veilig kan rijden. Ze zijn in de VS meer op de 95 procent gericht en in Europa meer op die andere 5 procent."

Ook Dubbelman meent dat die gedachte een definitieve doorbraak van het autonome vervoer in de weg zit. "He probleem zit in het feit dat mensen ongelukken voor de volle 100 procent willen uitsluiten. Dat is iets wat we verwachten van machines. Maar 100 procent garantie is er nooit. Maar die is er ook niet als je mensen een rijbewijs geeft."

Een zelfrijdende bus? Ook in Groningen werd dat ingezet: