Terwijl wij massaal matcha drinken, worstelt Japan met de productie ervan

Ginaira van Elst staat achter haar bar een matcha latte met mango klaar te maken, terwijl meerdere jonge vrouwen in de rij staan voor een bestelling. Sinds een paar maanden is ze met het Matchameisje neergestreken in een klein winkelpand in het centrum van Alkmaar. "Een vriendin van mij begon hier een beautysalon en zei: Alkmaar mist echt nog een goede matchabar, anders kom je bij mij in de zaak staan." 

Vanaf het moment dat ze open is, lopen de zaken goed. Matcha is door TikTok en Instagram enorm in populariteit gegroeid. "Ik drink het graag, omdat het gezond voor je is", zegt een meisje in de rij. "Mijn favoriete smaak is matcha lavendel." Twee andere meiden lopen net het barretje binnen. "Ik heb veel over matcha gehoord de laatste tijd. Ik wil het toch weleens proberen. Smaakt het een beetje zoet?", vraagt een van hen. 

Terwijl de jonge vrouwen genieten van hun matcha latte in de Alkmaarse zon, worstelt Japan met de enorme wereldwijde vraag naar het groene poeder. Vorig jaar is er een recordhoeveelheid matcha geconsumeerd, zei de topman van een van de grootste theeproducenten, Fumi Ueki, onlangs tegen The Japan Times.

Dat is ook terug te zien in de exportcijfers. Uit cijfers van het Japanse ministerie van Landbouw blijkt dat de exportwaarde van groene thee, waaronder matcha, in 2024 een piek van 244 miljoen dollar bereikte, 25 procent hoger dan het jaar daarvoor. Nederland kocht dat jaar voor ruim 2,5 miljoen dollar aan groene-theeproducten uit Japan en staat op plek 16 van de wereldwijde exportranglijst.

Wat is matcha? 

Matcha wordt gemaakt van de bladeren van de theeplant Camellia sinesis en wordt gebruikt voor Japanse theeceremonies. Een paar weken lang worden de theeplanten volledig in de schaduw gezet voor de ontwikkeling van de zoete smaak en het milde karakter. Daarna worden de bladeren geplukt, gestoomd, gedroogd en gemalen tot fijne groene poeder. 

Er zijn verschillende soorten kwaliteiten matcha. De kwaliteit hangt af van of het de eerste bladeren zijn die geplukt zijn tijdens de oogst en op welke manier de bladeren gemalen zijn. In matcha zitten stoffen als antioxidanten, chlorofyl, L-theanine, cafeïne en vitamines en mineralen. 

Een bloeiende business voor Japan, maar de uitdagingen voor het land stapelen zich op. Klimaatverandering zorgt voor een niet altijd stabiele oogst. En de theeboeren die tencha maken, de theebladeren waar matcha van wordt gemaakt, lopen tegen hun pensioenleeftijd aan en er is weinig nieuwe aanwas. De Japanse regering overweegt nu maatregelen te nemen. Gedacht wordt aan bijvoorbeeld subsidies, om boeren die groene thee produceren te laten switchen naar het maken van tencha, aldus The Japan Times. 

Niet genoeg matcha

In Japan is het soms lastig om aan matcha te komen. Volgens Taka Suzuki, lector Japanstudies aan de Universiteit van Leiden, lopen klassen waar theeceremonies worden gegeven hier tegenaan. "Deze klassen kunnen dan niet gehouden worden, omdat ze er niet zeker zijn van dat ze genoeg matcha kunnen krijgen.

Sinds eind 2024 hebben grote Japanse theebedrijven Ippodo en Marukyu Koyamaenl een aankoopbeperking ingevoerd. Op de site van Ippodo lijkt die aankoopbeperking nog steeds te gelden, ook zijn veel producten uit de webshop niet leverbaar. 

In Nederland wordt de krapte ook gevoeld doordat vraag en aanbod van matcha niet in balans zijn. Een aantal groothandels heeft op dit moment alleen voorraad liggen die al verkocht is en neemt voor nu geen nieuwe klanten aan.

"Wij leveren vooral aan retailers en koffieketens. Wekelijks komen er bij ons nieuwe klanten die matcha willen. Alleen kan ik ze het voorlopig niet bieden, want ik heb in tegenstelling tot vorige jaren niks meer liggen", vertelt Eric Messemaker van Whisk Food.

Banden met Japan aanhalen

Cafés lopen tegen hetzelfde probleem aan. "Het is zeker ingewikkeld. Veel suppliers uit Japan ervaren tekorten. Daarom ben ik ook naar Japan gereisd om mijn contacten daar goed te houden", vertelt Milo Herder van matchacafé Nomu Amsterdam. Messemaker is onlangs ook nog in Japan geweest om op bezoek te gaan bij matchaproducenten om goede afspraken te maken. "Ik heb daar dertig partijen gesproken." 

Nederlandse groothandels zoeken inmiddels ook buiten Japan naar het gifgroene poeder. Taiwan, Korea, maar ook China worden genoemd als landen waar ook matcha wordt geproduceerd. "We zijn net gestart met een partij uit Korea", vertelt Leonard Rampen van groothandel Pure Matcha Patners. "We kijken als Europa eerder naar Japan voor de aankoop van matcha, maar in andere Aziatische landen hebben ze ook verfijnde processen."

Blijvende hype

Tekorten of niet, Ginaira verwacht dat de matcha-hype blijft. "Het is onderdeel van een nieuwe levensstijl, waarin meer mensen streven naar gezonder en bewuster met het lichaam bezig zijn. Daar valt matcha ook onder. Het is de nieuwe rechterhand van koffie."