Wat doet een motie over Gaza in een gemeenteraad? 'Gemeenten hebben eigenlijk geen keuze'

De motie in kwestie ging over het boycotten van Israëlische producten en werd ingediend door GroenLinks-PvdA. Het stuk werd 'geïnspireerd door een inwonersmotie van betrokken Utrechters'. Het gaat onder meer om actiegroepen Utrecht4Palestine en New Neighbours. De motie werd uiteindelijk verworpen, tot frustratie van de aanwezige demonstranten.

Laleh Almarjani, een van de aanwezige activisten gisteren, vertelt aan RTL Nieuws dat er emotioneel op het verwerpen van de motie werd gereageerd, met boegeroep en het roepen van 'Free Palestine' en 'boycot'. 

'Strenge juf'

Op beelden is te zien dat burgemeester Dijkstra uiteindelijk naar de groep activisten loopt en hen verzoekt, dan wel opdraagt het gemeentehuis te verlaten, aangezien er nog meer onderwerpen op de agenda stonden. "Ze liep op ons af als een strenge juf", beschrijft Almarjani dat moment.

Beelden van het moment dat burgemeester Dijksma gisteravond probeerde de activisten naar buiten te krijgen, zie je hier:

Dijksma bevestigt tegen RTL Nieuws dat de sfeer grimmig was. "Buiten bleek dat een aantal mensen echt extreem boos was", zegt de burgemeester. 

De activisten kwamen volgens Dijksma fysiek ook heel dichtbij. "Toen heb ik op enig moment gedacht: dit is zinloos. Ik zag ook dat de groep helemaal uit het gebouw was, dus mijn doel was feitelijk bereikt. Ik wilde terug het stadhuis in en dat werd mij belemmerd. Daar werd het wel even grimmig."

Emoties lopen vaker op

Of het nu gaat zoals in Utrecht over de oorlog in Gaza en de rol van Israël, of om thema's als migratie en de vestiging van azc's. De emoties lopen bij en rond raadsvergaderingen de laatste tijd vaker op. 

Daarnaast zijn er gemeentes die ook stelling nemen in het conflict. Utrecht nam daar een voortrekkersrol in door als eerste gemeente van Nederland officieel de term 'genocide' te gebruiken als het gaat om de handelingen van Israël in Gaza. Je zou de vraag kunnen stellen: waarom houdt een gemeenteraad zich überhaupt bezig met een oorlog in het buitenland? 

'Gemeentes hebben geen keuze'

De gemeente heeft natuurlijk geen directe invloed op de oorlog tussen Israël en Hamas, maar volgens hoogleraar Overheidssturing Martijn van der Steen is de raad vrij om zich 'over alles uit te spreken wat ze willen'. "Als er lokaal iets speelt, mogen ze dat bespreken. Maar eigenlijk hebben ze er niks mee te maken", zegt de hoogleraar. "Ze kunnen hooguit een oproep doen aan het Rijk."

Of het dan verstandiger zou zijn voor gemeentes om géén standpunt aan te nemen met kwesties buiten de gemeente om, daar gaat de hoogleraar niet in mee. Want waar het Rijk misschien geen stelling aanneemt, loopt juist de gemeente tegen de gevoelens van de lokale bevolking aan. "Gemeentes hebben eigenlijk geen keuze." 

'Gevolg van nationale politiek'

"Dat is een gevolg van het feit dat de nationale politiek geen uiting geeft aan de verschillen in de samenleving", vervolgt Van der Steen. "Mensen die problemen ervaren, wonen lokaal. De functie van een volksvertegenwoordiging is juist om de problemen die spelen naar voren te brengen. Als de landelijke politiek dit dossier afknijpt, dan moet het ergens anders uitkomen."

Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zegt tegen RTL Nieuws dat gemeenteraden 'vrij zijn om dit soort onderwerpen te bespreken'. "Er kan vanuit de gemeente om actie van het Rijk worden gevraagd. Maar er zijn ook raden die vragen om actie naar het Rijk via de VNG", legt een woordvoerder uit.

Vervolgstappen

Volgens activist Almarjani zijn er gisterenavond geen klappen gevallen, maar werd er wel veel getrokken en geduwd door de beveiligers. Nadat Dijksma weer binnen was, keerde de rust ook snel weer terug, zegt de burgemeester.

Almarjani geeft aan dat de organisatie van Utrecht for Palestine kijkt naar vervolgstappen. Hij vreest daarbij dat het nieuws waarin de activisten worden weggezet als agressief niet in hun voordeel werkt. "Utrecht for Palestine heeft altijd goede acties gehouden, houdt wekelijks kalme demonstraties, nooit iets aan de hand. Ineens wordt het zo weggezet. Dat is zo oneerlijk."

De Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma zegt tegenover RTL Nieuws 'dat het tijd is dat de samenleving zich gedraagt':