Stevige kritiek op Nederlandse sancties tegen Israël: 'Idioot laat en symbolisch'

"De huidige situatie is onverdraaglijk en onverdedigbaar", schrijft minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken in een brief aan de Tweede Kamer. "Nederland wil zoveel mogelijk bijdragen aan het verlichten van het lijden van de Gazaanse bevolking." 

De situatie in Gaza is schrijnend. Vandaag meldt de internationale waakhond voor voedselzekerheid (IPC) dat een 'hongersnood zich nu ontvouwt' in de regio, nadat de afgelopen weken hier al veelvuldig voor was gewaarschuwd door hulporganisaties. Eén op de drie Gazanen heeft dagenlang geen eten, meldt de IPC. 

Zelfs de Amerikaanse president Donald Trump, die tot nu toe terughoudend was, spreekt over een hongersnood. Israël blokkeert al maanden de toevoer van goederen in Gaza.

Vandaag komt de Europese Commissie met een rapport 'over de implementatie van het humanitaire akkoord tussen de EU en Israël'. Veldkamp zegt dat Nederland afhankelijk van dat rapport nog aanvullende maatregelen zal nemen, mits de commissie concludeert dat Israël de afspraken uit het akkoord niet naleeft.

Mocht dat zo zijn, dan is Nederland bijvoorbeeld van plan maatregelen te nemen rond de goederenimport 'uit de door Israël illegale nederzettingen in bezet gebied'. Denk daarbij bijvoorbeeld aan producten uit nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.

Onvoldoende

Dat Veldkamp zegt 'zoveel mogelijk' bij te willen dragen 'aan het verlichten van het lijden van de Gazaanse bevolking', komt volgens experts niet terug in de aangekondigde sancties. "Het zet geen zoden aan de dijk", zegt sanctierechtadvocaat Heleen over de Linden. "Netanyahu is heel duidelijk in wat hij wil, en dit gaat dat niet veranderen."

Ze vindt het ook 'onlogisch' dat demissionair premier Dick Schoof gisteren niet met premier Netanyahu sprak over eventuele aanvullende sancties, maar met de Israëlische president Herzog. "Netanyahu zien wij in beeld. Die moet je dan spreken, in plaats van de president."

'Idioot laat'

Wat hulporganisatie Oxfam Novib betreft komen de sancties bovendien 'idioot laat'. "Het is ook volstrekt onvoldoende en staat in geen enkele verhouding tot de ernst van de huidige situatie in Gaza", zegt directeur Michiel Servaes. De Kamerbrief van Veldkamp staat volgens hem ook vol 'mitsen en maren'. "Het zal nog moeten blijken of Veldkamp bereid is om in Brussel met zijn vuist op tafel te slaan."

"Aan symboolmaatregelen hebben we niks", vervolgt Servaes. "Het moet gevoeld worden. Dus alleen effectieve druk via de economie, een verbod op handel met illegale nederzettingen en het helemaal stoppen met militaire samenwerking tellen."

Ook de oppositiepartijen in de Kamer zijn kritisch over de maatregelen die het kabinet neemt tegen Israël:

RTL Nieuws-correspondent Midden-Oosten Pepijn Nagtzaam ziet de sancties ook vooral als symbolisch. "Maar", zegt hij, "het is wel vrij harde symboliek." 

"Het moment dat je tegen een bevriend land zegt: deze ministers hoeven we niet meer binnen onze landsgrenzen te hebben, dan maak je wel een statement", zegt hij. "Maar dat is vooral een diplomatiek statement. Vooralsnog halen de Israëlische ministers de schouders op. Israël trekt zich sowieso weinig aan van kritiek van andere landen en organisaties de afgelopen anderhalf jaar. De kans is minimaal dat hierdoor beleid wordt aangepast. En de Palestijnen in Gaza hebben er maar weinig aan."

Stappenplan

Wat Oxfam Novib en advocaat Over de Linden betreft, zou de regering met concretere sancties moeten komen. Bijvoorbeeld een compleet wapenverbod, in plaats van een beperking van de wapenexport. Ook moeten de omschrijvingen van de sancties concreter. "Dat er voldoende voedsel moet komen, is vaag omschreven", zegt Over de Linden. "Je hebt bovendien veiligheidsgaranties nodig om te zorgen dat het voedsel op de juiste plek terechtkomt."

Ook Tweede Kamerlid Kati Piri van GroenLinks-PvdA vindt dat er concretere maatregelen moeten komen. "Nederland zou ervoor kunnen kiezen om veel meer mensen die verantwoordelijk zijn voor mensenrechtenschendingen op een sanctielijst te zetten, of een verbod in te stellen op de handel in producten uit illegale nederzettingen", zegt de politica. 

Nederlandse ambassadeur ontboden

Hoewel effectieve maatregelen volgens de deskundigen vooralsnog uitblijven, neemt Israël de sancties Nederland niet in dank af. De Israëlische buitenlandminister Gideon Sa'ar heeft als reactie op de reisverboden van de Israëlische ministers op zijn beurt de Nederlandse ambassadeur ontboden. 

Sa'ar zei bij een persconferentie vandaag bovendien dat Israël 'niet zal bezwijken onder de internationale druk'. 

Inmiddels zijn er in Gaza zoveel doden, dat er een tekort aan lijkwaden is. In deze video vertelt vrijwilliger Fouad over de grote vraag naar de witte doeken waarin de lichamen gewikkeld worden:

'Slappe hap'

Een kwart van de deelnemers aan het RTL Nieuwspanel vindt de Nederlandse maatregelen voldoende, maar een grotere groep (42 procent) vindt ze nog niet ver genoeg gaan. Zij hadden liever zwaardere sancties gezien, bijvoorbeeld op het gebied van handel en de samenwerking met universiteiten. Veel van hen noemen de huidige maatregelen 'symboolpolitiek' en 'een slappe hap'.

Een groep van 12 procent vindt de maatregelen te ver gaan. Zij zijn van mening dat Nederland zich helemaal niet met de oorlog moet bemoeien, of noemen het 'zwichten voor terreur’'