Pesticiden komen verder dan gedacht, en blijven lang: uniek onderzoek in beschermd natuurgebied
Voor het eerst is in tien Natura-2000 natuurgebieden verspreid over het hele land onderzoek gedaan naar hoeveel pesticiden er terecht zijn gekomen. Het resultaat is niet mals: 51 stoffen werden gevonden, waaronder bestrijdingsmiddelen die al decennialang zijn verboden. "Pesticiden komen verder dan we dachten."
Onder de gevonden pesticiden bevinden zich middelen die bedoeld zijn voor de bestrijding van onkruid, schimmels en plaaginsecten (insecticiden). Sommige van deze middelen zijn inmiddels verboden, maar zijn nog niet uit de natuur verdwenen.
"Ze kunnen decennialang in de natuur blijven", zegt Koen Verhoogt, ecoloog bij De Vlinderstichting. Hij is betrokken bij het onderzoek. "We hebben bijvoorbeeld DDT gevonden. Dat bestrijdingsmiddel is verboden sinds de jaren tachtig, maar het is nog aanwezig in sommige gebieden."
Verschillen per gebied
Deze metingen maken deel uit van een groter onderzoek naar de effecten van pesticiden op insectenpopulaties. "Het ging om metingen in tien verschillende gebieden, waaronder de Veluwe, Rijntakken, het Binnenveld en de Loonse en Drunense Duinen", zegt Verhoogt. Volgens hem is het onderzoek uniek: "Het is de eerste keer dat we dit onderzoek doen in natuurgebieden verspreid over het hele land."
Er werd een variatie vastgesteld in het aantal gevonden pesticiden en in de concentraties ervan. Deze verschillen zijn te verklaren door de uiteenlopende grootte van de natuurgebieden en de afstand tot landbouwgebieden. Giftige stoffen werden ook aangetroffen op geïsoleerde plekken, zoals in het midden van de Veluwe.
Alleen al in de Loonse en Drunense Duinen zijn er 15 verschillende pesticiden gevonden. De precieze effecten van de gevonden pesticiden zijn nog niet bekend, vertelt Verhoogt: "Maar dat er zoveel verschillende middelen op één plek worden aangetroffen, is zorgelijk. Het raakt insecten die je juist níét wil raken", zegt hij. "Wat we nu weten, is dat pesticiden verder komen dan we eerder dachten. Het is mogelijk een oorzaak van de achteruitgang van insecten."
Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In deze gebieden worden bepaalde dier- en plantensoorten, en hun natuurlijke leefomgeving, beschermd om de biodiversiteit te behouden. Nederland telt 162 Natura 2000-gebieden
Metingen in natuurgebieden
Volgens hoogleraar milieutoxicologie aan de Wageningen Universiteit, Nico van den Brink, komen pesticiden over het algemeen direct in de natuur terecht via het zogenoemde spray drift. "Dit wil zeggen dat pesticiden die gebruikt worden, door de wind worden meegevoerd en zo in de natuur belanden", zegt hij. "Dit moet worden geminimaliseerd door gebruik te maken van goede spuitkoppen en alleen te spuiten bij weinig wind."
Pesticiden komen ook via verschillende routes in de natuur terecht. "Nadat de middelen verdampen, komen ze in de lucht", zegt Van den Brink. "Daarnaast kunnen stoffen in natuurgebieden terechtkomen via vervuild oppervlaktewater."
Ook kunnen pesticiden via huisdieren – bijvoorbeeld middelen tegen vlooien en teken – tijdens het wandelen of zwemmen in de natuur terechtkomen.
Ook in vogelvoer zijn pesticiden gevonden. Veel mensen hangen vogelvoer op om vogels te helpen tijdens de koude wintermaanden. Maar de aanwezigheid van pesticiden in het voer, kan schadelijke effecten kan hebben op tuinvogels, zo zie je in onderstaande video:
