We weten niet waar verdachte Lisa vandaan komt, afkomst asielzoekers is vaker onbekend

Over de verdachte die is aangehouden voor de moord op Lisa is vooralsnog dus weinig bekend. In de media circuleert een Afrikaanse afkomst, waarbij gesproken wordt over de landen Nigeria of Eritrea. Zijn leeftijd zou 22 jaar zijn, maar zelfs daarover kan het OM geen zekerheid geven. 

Deze verdachte heeft zich in Ter Apel aangemeld, want dat moeten alle mensen die hier asiel willen om zich te laten registreren. Daar begint het proces bij de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Het onderzoek naar de achtergrond van asielzoekers wordt gedaan door de Dienst Identificatie en Screening Asielzoekers (DISA). Op de site van de overheid is te lezen:

"Het doel van het identificatie- en registratieproces is om snel duidelijk te krijgen wie de aanvrager is, zodat niemand zonder registratie in Nederland kan verblijven."

'Groot deel heeft geen paspoort'

Maar dat is dus lastig zat. Een groot deel van de mensen dat asiel aanvraagt, heeft geen documenten bij zich, zegt Toemen. "Met een paspoort is vaak makkelijk vast te stellen wat de identiteit en nationaliteit van iemand is. Maar de meesten die een aanvraag doen, hebben geen paspoort. En daar kunnen die mensen soms niets aan doen."

Dit staat er in de wet

De ambtenaar belast met de grensbewaking of met het toezicht op vreemdelingen (KMar/ DISA) verricht tijdens de aanmeldfase in ieder geval onderzoek naar:

• de identiteit, nationaliteit en reisroute van de vreemdeling;

• de vingerafdrukken van de vreemdeling; en

• documenten, bescheiden en gegevensdragers van de vreemdeling.

Bron: de wettenbank

Het is in sommige landen namelijk helemaal niet zo gebruikelijk om een paspoort te hebben. Als je die niet hebt, is het soms ook niet zonder risico om er een aan te vragen. Toemen legt uit: "Mensen kunnen problemen hebben met autoriteiten, bijvoorbeeld omdat ze homoseksueel zijn. Dan valt het juist heel erg op als je een paspoort aanvraagt. Mensen vertrekken noodgedwongen, en soms halsoverkop."

'Er wordt misbruik gemaakt'

Er komen dus vaak mensen richting ons land zonder de juiste documenten. Op dat moment moeten de ambtenaren via eigen onderzoek vaststellen wie de persoon is, waar hij of zij vandaan komt en of deze persoon is wie hij zegt dat hij is. "Het komt voor dat er gelogen wordt over de identiteit en nationaliteit", zegt Toemen.

Soms liegen mensen over hun afkomst omdat het verschil maakt uit welk land je komt, en wat je situatie is. "Op zo'n moment worden gegevens gebruikt van mogelijk andere asielaanvragen in andere landen, en er kan ook een taalanalyse gedaan worden. Om bijvoorbeeld met een taalanalist te kijken welke taal de persoon spreekt."

Geen contact met land van herkomst

Wat niet mag, is contact opnemen met het land waar vandaan de persoon zegt gevlucht te zijn. Die persoon is immers gevlucht, en melding maken bij het land van herkomst kan gevaarlijk zijn. Toemen zegt dat er in het verleden wel eens dusdanig persoonlijk onderzoek gedaan werd, maar dat dat nu niet meer het geval is.

Wat er nu wél is, is een nieuw soort geloofwaardigheidsonderzoek. Dus áls er geen documenten zijn, hóe geloofwaardig is dan de informatie die er wel is. In een Kamerbrief van maart 2024 worden deze vijf voorwaarden opgesomd: 

1. de vreemdeling heeft een oprechte inspanning geleverd om zijn aanvraag te staven;
2. alle relevante elementen waarover de vreemdeling beschikt, zijn overgelegd, en er is een bevredigende verklaring gegeven omtrent het ontbreken van andere relevante elementen;
3. de verklaringen van de vreemdeling zijn samenhangend en aannemelijk bevonden en zijn niet in strijd met beschikbare algemene en specifieke informatie die relevant is voor zijn aanvraag;
4. de vreemdeling heeft zijn aanvraag zo spoedig mogelijk ingediend, tenzij hij goede redenen kan aanvoeren waarom hij dit heeft nagelaten; en 
5. vast is komen te staan dat de vreemdeling in grote lijnen als geloofwaardig kan worden beschouwd.

"Als aan de voorwaarden wordt voldaan wordt het voordeel van de twijfel gegeven en het asielmotief geloofd. Vervolgens moet nog worden gekeken of dat asielmotief voldoende is om bescherming te krijgen. Ook als dat gebeurt, zal het niet in alle gevallen goed gaan. Want hoe kom je erachter of een persoon een trauma heeft, psychisch niet in orde is of in het land van herkomst iets op zijn kerfstok heeft? "Niet", zegt Toemen. "Je mag dat niet vragen in het land van herkomst." 

Klikbrieven en sociale media

En dus komen er weleens mensen ons land binnen met een verleden dat niet schoon is. Al lopen die soms ook in het vervolg nog wel tegen de lamp. "Iedereen moet een formulier ondertekenen dat ze nooit eerder veroordeeld zijn vroeger. Maar via zogenoemde klikbrieven, of via sociale media, komt die informatie soms nog wel boven water."

Het ministerie van Asiel en Migratie, dat de onderzoeken uitvoert naar binnenkomende asielzoekers, wilde geen vragen beantwoorden over dit onderwerp. 

Bekijk ook: Onschuldige grapjes? Ook die dragen bij aan geweld tegen vrouwen, zeggen deskundigen