'Geneeskundestudenten doen soms zonder toestemming inwendig onderzoek bij patiënt onder narcose'
Rectaal en vaginaal onderzoek zonder toestemming bij patiënten die onder narcose zijn, komt ondanks dat het niet mag nog steeds weleens voor. Dat meldt onderzoeksprogramma Argos op basis van een enquête die werd uitgezet onder geneeskundestudenten en artsen. De resultaten geven geen beeld van op welke schaal het in Nederland gebeurt, daarvoor zou meer onderzoek nodig zijn.
Het gaat om het zogenoemde leertoucher. Een student doet dan inwendig onderzoek bij een patiënt om ervan te leren. Dit mag wettelijk gezien alleen gebeuren als de patiënt daar toestemming voor heeft gegeven. Dit gebeurt ook weleens onder narcose, omdat dan bijvoorbeeld de bekkenbodemspieren volledig ontspannen, wat een onderzoek makkelijker maakt.
De vragenlijst werd via een uitgeverij van medische boeken uitgezet onder geneeskundestudenten en artsen die recent de opleiding hebben afgerond. Volgens Argos gaven 30 van de 151 deelnemers aan een intiem onderzoek te hebben meegemaakt of gedaan bij een patiënt die onder narcose was, terwijl ze niet zeker wisten of daar toestemming voor was gegeven door de patiënt.
Een klein deel zei zeker te weten dat er geen toestemming was gegeven door de patiënt, toen een dergelijk onderzoek om van te leren werd gedaan.
'Niet representatief, maar het gebeurt'
Het onderzoeksprogramma benadrukt dat de enquête geen volledig beeld geeft, en alleen laat zien dat zonder toestemming inwendig onderzoek doen nog steeds weleens gebeurt in Nederland. Er is niet gevraagd naar welke opleiding de deelnemers deden of in welk ziekenhuis ze werken of coschappen doen. Wel is duidelijk dat de enquête met name door vrouwen is ingevuld.
"De meeste studenten spreken over enkele gevallen, maar één respondent schat dat zij dit vijftien keer heeft meegemaakt", meldt Argos.
Het onderzoeksprogramma heeft een aantal reacties van studenten uitgeschreven. Zo zou iemand zeggen: "De patiënt was onder narcose, voordat operatie begon een vaginaal toucher doen als leermoment, niemand stond erbij stil of er wel toestemming voor was gegeven. Dit was tijdens mijn coschap. Ik heb dit bijna dagelijks meegemaakt."
Het is niet de eerste keer dat een onderzoek laat zien dat een leertoucher zonder toestemming nog voorkomt. Vakblad Medisch Contact meldde vorig jaar dat 1 op de 20 (toekomstig) artsen zo'n handeling zonder toestemming had gedaan. Argos sprak ook met een geneeskundestudent die het meemaakte en een eigen vragenlijst uitzette onder 150 medestudenten. Daarvan zeiden 11 studenten het wel eens zonder toestemming te hebben uitgevoerd.
'Meer onderzoek nodig'
Hoogleraar Martin Buijsen van de Erasmus Universiteit wil dat breder onderzoek wordt gedaan, en noemt de resultaten van het onderzoek tegen Argos 'verontrustend'.
Ook verschillende beroepsverenigingen werden door het televisieprogramma om een reactie gevraagd. Zij benadrukken de signalen niet te herkennen en ook geen meldingen te hebben gekregen dat er onjuist wordt gehandeld. Ze vertellen dat er in ziekenhuizen richtlijnen zijn als het gaat om het geven van toestemming voor dit soort onderzoeken om van te leren.
De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) bevestigt deze reactie aan RTL Nieuws. "Mochten dergelijke situaties zich toch voordoen, dan wijzen wij dit nadrukkelijk af", zegt een woordvoerder.
