Hoe ouder de vader, hoe groter het risico op afwijkingen bij het kind: 'Niet alleen vrouwen moeten opletten'
Niet alleen de leeftijd van vrouwen speelt een rol bij het vervullen van een kinderwens, ook de leeftijd van mannen doet ertoe. Oudere vaders geven vaker genetische afwijkingen door, blijkt uit nieuw onderzoek. "Het is belangrijk dat niet alleen vrouwen bewust zijn over de leeftijd wanneer ze aan kinderen willen beginnen", zegt klinisch embryoloog Sebastiaan Mastenbroek van het Amsterdam UMC.
Sperma muteert naarmate mannen ouder worden, waardoor afwijkingen op latere leeftijd vaker voorkomen, blijkt uit onderzoek van het Wellcome Sanger Institute en King’s College London. Onderzoekers vonden veertig genen die gelinkt zijn aan ontwikkelingsstoornissen en erfelijke kankers. Dat betekent niet dat elk kind van een oudere vader ziek wordt, maar de kans op genetische afwijkingen neemt wel toe.
Bij mannen van begin 30 bevat ongeveer 2 procent van de zaadcellen een schadelijke mutatie, bij zeventigers loopt dat op tot zo’n 4,5 procent. Dat komt deels doordat DNA-foutjes zich opstapelen met de jaren. Die worden daardoor vaker doorgegeven aan kinderen.
Risico blijft laag
Vruchtbaarheidsonderzoeker Sebastiaan Mastenbroek van het AmsterdamUMC nuanceert de cijfers enigszins. "Er zijn altijd wel risico’s op mogelijke mutaties in het DNA die leiden tot bepaalde aandoeningen bij de kinderen. Maar dat risico is heel laag", zegt hij. Hij bevestigt dat het risico bij oudere mannen hoger is, maar benadrukt dat het niet ineens extreem veel meer wordt.
"Het betekent niet dat meteen 4,5 procent van de kinderen risico loopt op afwijkingen", zegt Mastenbroek. Dat komt omdat een deel van zulke mutaties niet leidt tot een levendgeboren kind. Er is sprake van zogeheten 'selectie' vóór of tijdens zwangerschap. "Maar het risico neemt wel toe."
De onderzoekers van de Britse studie keken volgens Mastenbroek met veel grotere nauwkeurigheid naar de afwijkingen in het DNA van zaadcellen. "We hebben te maken met een technologische revolutie die op de achtergrond gaande is. We kunnen ten opzichte van vroeger steeds nauwkeuriger naar foutjes in het DNA kijken en met veel grotere zekerheid vaststellen hoeveel mutaties in sperma voorkomen."
Nadruk vooral op leeftijd van vrouwen
"Historisch gezien was er rondom vruchtbaarheid altijd aandacht voor de vrouw en ouderdom, want daar zijn de effecten groter", zegt Mastenbroek. Hij vertelt dat bij vrouwen de vruchtbaarheid vanaf 30 jaar iets afneemt. Tussen de 35 en 40 jaar keldert het, en rond de 40 à 45 is de kans vrijwel nul.
"In Nederland krijgt de gemiddelde vrouw op haar dertigste haar eerste kind, bij hoogopgeleide vrouwen ligt dat rond de 34 jaar. Vrouwen zijn dus vruchtbaarder op iets jongere leeftijd, maar de leeftijd wordt steeds hoger."
Volgens Mastenbroek wordt het de laatste jaren steeds duidelijker dat ook de leeftijd van de man invloed heeft op de kinderen die geboren worden. Hoewel de leeftijd van de man niet per se invloed heeft op de kans op bevruchting, is het volgens hem wel belangrijk dat vrouwen én mannen bewuster worden over de leeftijd wanneer ze aan kinderen willen beginnen.
Hij adviseert koppels met een kinderwens daarom op iets jongere leeftijd aan kinderen te beginnen, gecombineerd met een gezonde leefstijl. "Koppels stellen hun kinderwens juist uit, en dat is logisch vanwege hun carrière en bijvoorbeeld de woningmarkt. Maar toch is dat geen goede ontwikkeling, gezien de risico’s naarmate je ouder wordt."
Bij social freezing worden eicellen ingevroren om op latere leeftijd kinderen te kunnen krijgen. In deze video leggen we uit hoe het werkt, wat het kost, en waarom het geen garantie is op een zwangerschap.
