Vuurwerkincident Ajax leidt tot lege F-side: trend toont juist verbetering stadionveiligheid
Na het vuurwerkincident bij Ajax blijft de F-side komende zondag leeg tijdens de klassieker. Toch komt het beeld van de incidenten in Amsterdam niet overeen met de landelijke trend, blijkt uit de jaarlijkse veiligheidsmonitor van de KNVB. Vier vragen en antwoorden over de situatie in en rond de voetbalstadions.
Op zondag 30 november moest de wedstrijd van Ajax tegen FC Groningen in de ArenA worden gestaakt vanwege het afsteken van vuurwerk. Het duel werd enkele dagen later in een leeg stadion overgespeeld. Ajax greep naar aanleiding van de gebeurtenissen in en bepaalde dat de F-side aanstaande zondag tijdens de klassieker tegen Feyenoord leeg blijft. Een straf van de KNVB volgt nog. Toch is er een afname te zien van dit soort incidenten.
1. Hoe vaak gebeuren er incidenten in de voetbalstadions?
Het aantal grootschalige incidenten in het Nederlands betaald voetbal is het afgelopen seizoen afgenomen. In het seizoen 2023-2024 waren er nog 616 incidenten, vorig seizoen waren het er nog 363. Zo werden afgelopen jaar minder stadionverboden uitgedeeld en was er opnieuw minder politie-inzet nodig.
De KNVB verplicht clubs om slimme camera's in stadions te plaatsen die daders na een incident kunnen opsporen. Als een dader wordt gevonden, krijgt die een lokaal stadionverbod opgelegd door de club en een landelijk stadionverbod door de KNVB. De vraag is alleen hoe dit wordt gehandhaafd. Daarom experimenteert de KNVB momenteel met een digitale meldplicht voor mensen met een stadionverbod.
2. Hoe kijken de voetbalclubs naar de ongeregeldheden in de voetbalstadions?
De jaarlijkse cijfers dalen weliswaar, maar toch willen de Eredivisie CV en de clubs hardere straffen, staat in een deze week gepubliceerd statement. "Het betaald voetbal investeert zelf vele tientallen miljoenen per jaar in veiligheid en handhaving in onze stadions. Om bij ernstige ongeregeldheden nog effectiever te zijn, dringen wij aan op daadwerkelijke strafrechtelijke vervolging van daders," zeggen de voetbalclubs nu.
Het statement is opvallend, omdat dit in Nederland al gebeurt. Zo werden er begin dit jaar nog 21 supporters veroordeeld tot cel- en taakstraffen na ongeregeldheden bij de wedstrijd FC Utrecht - Go Ahead Eagles. Alleen moet er dan wel voldoende bewijs zijn om iemand strafrechtelijk te vervolgen, zegt het Openbaar Ministerie. "Het is vast beleid dat de politie en OM een hoge prioriteit geven aan de opsporing en vervolging van de verdachten van voetbal geweld."
Toch hopen de clubs op meer steun vanuit de politiek. "Deze incidenten staan niet op zichzelf, maar zijn een uiting van bredere maatschappelijke ontwikkelingen en gedrag dat ook buiten de stadions zichtbaar is. Alleen met een gezamenlijke aanpak kunnen we ervoor zorgen dat onze stadions veilig blijven."
3. Wat kan Nederland leren van de aanpak in andere landen?
In het statement van de voetbalclubs wordt er ook gewezen naar de aanpak in buurlanden. Engeland wordt vaak gezien als het voorbeeld, omdat er in het land strenge voetbalwetten zijn toegepast om incidenten uit de stadions te houden, zoals hogere boetes en een fysieke meldplicht voor mensen met een stadionverbod.
Toch wordt dat door onderzoeksbureau Berenschot tegengesproken. Uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat het in de praktijk minder goed werkt. "Een fysieke meldplicht wordt niet of nauwelijks opgelegd in verband met de druk op de politiekorpsen."
Ook de 9-jarige Jesse was in het stadion toen het vuurwerkgeweld losbarstte. Bekijk hier hoe erg hij het vond:
Voetbalkaartjes op naam
De KNVB kijkt wel naar de situatie in België. Daar is sinds dit seizoen de voetbalwet aangepast. Zo zijn de boetes omhooggegaan en is de identiteit van bezoekers verbonden aan de kaartverkoop. Een centrale databank van stadionverboden staat dan in verbinding met de toegangspoorten bij de stadions om te voorkomen dat supporters met een stadionverbod binnenkomen. Bij een aantal wedstrijden in Nederland geldt al een ID-verplichting, maar nog niet bij alle wedstrijden.
Ook in Duitsland zijn hier al plannen voor, maar de supporters keren zich tegen plannen van de Duitse regering rondom 'stadionveiligheid.' De supporters zien dit als een eufemisme voor vrijheidsbeperkingen.
En waar in Nederland vooral de focus ligt op het buiten het stadion houden van vuurwerk, is dat in Noorwegen anders. Sinds de zomer van 2024 mogen supporters daar in aangewezen zones van een stadion vuurwerk afsteken volgens een protocol. In Nederland is dat niet aan de orde door het aanstaande algemene vuurwerkverbod na de jaarwisseling, zegt de KNVB.
4. Welke regels gelden er nu in Nederland voor voetbalsupporters?
In Nederland gelden op dit moment al strenge regels bij voetbalwedstrijden. Zo moeten supporters van bezoekende clubs vaak met een combi-regeling naar het stadion of zelfs verplicht met een bus. Ook is een bezoek aan de binnenstad vaak niet toegestaan.
Naast de stadionverboden bij ongeregeldheden worden vaak ook straffen uitgedeeld aan de clubs door middel van een boete of een gedeelte van een tribune die leeg moet blijven. Die aanpak levert veel kritiek op.
Elke week zijn er bij veel voetbalwedstrijden spandoeken te zien met 'stop met collectieve straffen' als protest. Supporters vinden dat er een dadergerichte aanpak moet komen en dat de goeden niet langer de onder de kwaden moeten lijden.
Toch werkt deze aanpak, zegt de KNVB. De bond lanceerde aan het begin van het seizoen een roadmap voor dit voetbalseizoen met gastvrij en veilig voetbal. "Voor ons is er niet een oplossing. We zien alle maatregelen bij elkaar als puzzelstukjes in het geheel. De kracht is vooral samenwerken met clubs, de driehoek en de gemeentes."
