Proces Assange van start: 'Uitlevering staat gelijk aan doodvonnis'
Tien maanden na zijn arrestatie begint vandaag in Londen het proces tegen WikiLeaks-oprichter Julian Assange. De Verenigde Staten vragen om zijn uitlevering voor het verspreiden van staatsgeheimen. Assange kan in de VS worden veroordeeld tot 175 jaar cel, maar of de Britten hem daadwerkelijk gaan uitleveren is nog allerminst zeker. De zaak ligt politiek enorm gevoelig.
Al bijna tien jaar lang proberen de Verenigde Staten WikiLeaks-oprichter Julian Assange in handen te krijgen. In 2012 vluchtte hij naar de Ecuadoriaanse ambassade in Londen om aan uitlevering te ontsnappen. Maar sinds dat land vorig jaar zijn politiek asiel introk, moet Assange in een Britse gevangenis afwachten of hij nu toch aan de Amerikanen zal worden uitgeleverd.
Volgens de VS heeft Assange staatsgeheimen van het land onthuld op zijn platform WikiLeaks. Vooral het verspreiden van de video Colleteral Murder zorgde voor enorme ophef. In de video is te zien hoe bij een Amerikaanse helikopteraanval in 2007 in Bagdad twaalf Irakese burgers en meerdere journalisten van persbureau Reuters werden gedood.
Wat staat er op het spel?
De Amerikanen willen Assange zelf kunnen berechten, maar de advocaten van de 48-jarige Australiër zeggen dat er achter de schermen veel meer speelt. Vorige week kwamen ze met het verhaal dat president Trump zou hebben aangeboden om de aanklachten te laten vallen, als Assange zou ontkennen dat Rusland betrokken is geweest bij het hacken van de Democraten tijdens de vorige presidentsverkiezingen. Assange zou hier niet op in zijn gegaan.
Ook speelt het moeizame uitleveringsverdrag tussen beide landen een rol. De Britten willen al een tijd dat een Amerikaanse diplomatenvrouw wordt uitgeleverd vanwege haar rol bij een dodelijk verkeersongeluk afgelopen jaar.
Daarbij kwam de 19-jarige Harry Dunn om het leven. Maar de eisen die de Amerikanen tot nu toe stellen voor uitlevering zijn veel strenger dan die van de Britten. President Johnson heeft het Assange-verzoek niet direct afgewezen, maar heeft al wel laten weten dat het uitleveringsverdrag aan herziening toe is.
Hoe ziet het proces eruit?
In de komende week krijgt de verdediging van Julian Assange de kans om de rechter ervan te overtuigen dat uitlevering aan de Verenigde Staten ongegrond is. Assange wordt bijgestaan door Gareth Peirce, die bekend staat als de beste mensenrechtenadvocaat in Groot-Brittannië.
Maar tijdens het proces zal hij ook zelf gaan getuigen. De zaak wordt daarna in mei hervat en dan zal de rechter uitspraak doen over zijn mogelijke uitlevering. Toch zou de zaak daarna nog maanden kunnen worden verlengd, als een van beide partijen in hoger beroep gaat.
Protestmars voor Assange
Volgens de advocaten van de 48-jarige Australiër diende hij met zijn onthullingen een publiek belang. Veel aanhangers zien hem als voorvechter van het vrije woord. Afgelopen zaterdag liepen honderden mensen in Londen een protestmars om de uitlevering van Assange te voorkomen.
Ook zijn vader, John Stipton, was daarbij aanwezig. Hij vreest dat uitlevering naar de Verenigde Staten in praktijk een doodvonnis betekent. Ook Amnesty International heeft daarover zijn zorgen uitgesproken. De mensenrechtenorganisatie stelt ook dat de persvrijheid in geding komt, als Assange door de Amerikanen wordt vervolgd.
Zorgen om gezondheid
Assange zit nu bijna een jaar in een Britse cel, omdat hij in 2012 vluchtte toen hij op borgtocht vrij was. In de gevangenis verbleef hij lange tijd in isolatie, maar na ophef daarover heeft hij nu volgens zijn vader iets meer bewegingsvrijheid gekregen.
Toch maken veel artsen zich zorgen over zijn gezondheid nadat Assange in oktober verward en vermagerd voor de rechter verscheen.
Tientallen van hen deden daarom een oproep aan de Britse minister van Binnenlandse Zaken om hem naar het ziekenhuis te vervoeren. Zij willen dat er een einde komt aan de 'psychologische marteling en verwaarlozing' van de Australiër.
Geen uitlevering aan Zweden
Voordat Assange in 2012 de ambassade van Ecuador in Londen invluchtte wilde ook Zweden hem berechten. Assange werd ervan beschuldigd in 2010 twee vrouwen in dat land seksueel te hebben misbruikt. Hij heeft dat altijd ontkend.
In november vorig jaar stopte de Zweedse openbaar aanklager het onderzoek naar Assange omdat er te weinig bewijs was om de zaak door te zetten. Wel stelde ze daarbij niet te twijfelen aan de oprechtheid van de vrouw die de aanklacht tegen de Australiër indiende.