Bijzondere botsing met zwart gat lost groot mysterie op
Je wist het toen niet, maar op 14 augustus 2019 raasde er een zwaartekrachtgolf voorbij de aarde die een groot mysterie heeft helpen oplossen. De rimpel in de ruimtetijd was het gevolg van een botsing tussen een onbekend object en een zwart gat. En dat object is wat wetenschappers al decennialang hoopten te ontdekken.
Hoewel niet vaststaat wat het precies is geweest, bestempelen onderzoekers het object wel als een 'missing link' tussen sterren en zwarte gaten.
Het zit namelijk zo: wanneer grote sterren uitdoven en sterven, imploderen ze en blijft er een zwart gat achter. Als een iets minder grote ster hetzelfde proces doormaakt, laten ze een neutronenster achter. De vraag was altijd of er qua grootte nog een stap tussen die twee inzat.
Die vraag kunnen we nu met ja beantwoorden. Het object dat bij de botsing betrokken was, is dus óf het kleinste zwarte gat dat ooit is waargenomen, óf de grootste neutronenster. "Maar het breekt hoe dan ook een record", legt onderzoekster Vicky Kalogera uit. "We hebben decennia gewacht op het antwoord op dit mysterie."
800 miljoen lichtjaar
Er is geen licht van de botsing op aarde waargenomen. Dat kan betekenen dat het zwarte gat het object volledig heeft opgeslokt. Door de botsing op zo'n 800 miljoen lichtjaar van de aarde is een zwart gat ontstaan met de massa van 25 keer onze zon.
De zwaartekrachtgolven die daarbij vrijkwamen, zijn waargenomen door de detectoren LIGO en Virgo. In 2015 registreerde de LIGO-detector voor het eerst zo'n soort golf. Het leverde de ontdekkers een Nobelprijs op.
Wat zijn zwaartekrachtgolven?
Wetenschapsjournalist Govert Schilling legde het zo uit:
"Albert Einstein schreef al over deze golven. Het is dus fysiek bewijs voor zijn relativiteitstheorie. Je moet je voorstellen dat de ruimte geen lege ruimte is. De ruimte kan oprekken, buigen en krimpen, eigenlijk net als een trampoline. Als je daar een zware bowlingbal op gooit, deukt de trampoline in. Andere objecten die je op de trampoline gooit, zoals bijvoorbeeld knikkers, gaan om de 'deuk' heendraaien.
Dat gedraai zorgt voor trillingen en die trillingen kunnen we nu meten. In het heelal zie je dit soort trillingen bijvoorbeeld als twee zwarte gaten langs elkaar heen draaien, dat gaat op dezelfde manier als twee bowlingballen op een trampoline. Ook harde knallen zorgen voor trillingen in de ruimte, denk dan bijvoorbeeld aan de explosie van sterren of de oerknal. Die trillingen zijn minuscuul en nauwelijks te meten."
