Veelbelovende eerste resultaten van coronavaccin dat Nederland heeft besteld

Uit de test bij 1077 mensen blijkt dat het vaccin er niet alleen voor zorgt dat het lichaam antistoffen aanmaakt, maar ook zogeheten T-cellen. Antistoffen zorgen ervoor dat het virus, dat door het lichaam wordt vermenigvuldigd, onschadelijk wordt gemaakt. De T-cellen zorgen dat de 'productiefabriek' wordt aangevallen en dat het virus dus niet meer wordt aangemaakt, zeggen de onderzoekers.

Een van de koplopers

Hoogleraar Vaccinologie bij de Universiteit Utrecht en immunoloog bij het RIVM Cécile van Els noemt dit onderzoek 'een van de koplopers', omdat de onderzoekers al relatief ver zijn. "Maar nu moet worden gekeken of het ook sterk genoeg is om te voorkomen dat je ziek wordt als je in aanraking komt met het virus. Dat gaan we hopelijk zien in de derde fase van het onderzoek."

Ger Rijkers, immunoloog van het Elisabeth TweeStedenziekenhuis, noemt het onderzoek 'veelbelovend'. Hij laat aan RTL Nieuws weten dat het vaccin in de volgende fase getest moet worden in gebieden waar nog veel coronagevallen zijn. "Zoals in Brazilië, en daar lopen deze onderzoeken dan ook. In Nederland hebben we nu te weinig patiënten. Zelfs als we heel Nederland zouden vaccineren, of de ene helft wel en de andere helft niet, dan kun je vanwege het lage aantal coronapatiënten niet aantonen of het vaccin werkt."

Gezonde vrijwilligers

Een kanttekening die Rijkers bij het onderzoek plaatst, is dat het getest is bij 'witte, gezonde vrijwilligers tussen de 18 en 55 jaar'. "Dat is nou net niet de groep die we als eerste willen gaan beschermen: dat zijn de ouderen of mensen met een chronische ziekte. In vervolgonderzoek zal moeten worden aangetoond of het vaccin bij hen ook goed genoeg werkt."

Onderzoek naar coronavaccins

Onderzoek naar vaccins gebeurt in drie verschillende fases. In fase 1 testen onderzoekers een lage dosering van het middel op een kleine groep vrijwilligers om te kijken of het veilig is. In de tweede fase gaat het om een groep van 100 à 150 mensen en wordt gekeken hoe het immuunsysteem reageert op het vaccin en of de reacties per proefpersoon verschillen.

In fase 3 krijgen meer dan duizend mensen het middel toegediend. In die fase bevindt het onderzoek zich op dit moment. Vóór deze drie fases is het vaccin overigens al op dieren getest. Als alle fasen zijn doorlopen, moet College voor de Beoordeling van Geneesmiddelen het middel goedkeuren voor de Nederlandse markt.

Het onderzoek is uitgevoerd door de Britse universiteit van Oxford en het farmaceutische bedrijf AstraZeneca. Het gaat om het middel AZD1222, waarvan het onderzoek in het meest vergevorderde stadium is van alle onderzoeken die momenteel lopen naar een vaccin.

23 mogelijke vaccins

Volgens de WHO zijn er op dit moment 23 mogelijke vaccins die op mensen worden getest. Daarnaast zijn er nog 140 vaccins in een voorstadium. Het vaccin van de universiteit van Oxford is samen met een middel van het Chinese bedrijf Sinovac de enige die zich al in de derde fase van het vaccin testen bevindt. 

Nederland heeft samen met Duitsland, Frankrijk en Italië snel toegehapt en 300 miljoen doses van het vaccin besteld, hoewel dus nog niet zeker is of het middel werkt. Dit heeft de overheid gedaan om te voorkomen dat het vaccin, mocht het werken, niet meer beschikbaar is.

Het ministerie van Volksgezondheid is dan ook blij met de eerste resultaten van het onderzoek. Het spreekt in een reactie over 'positief en hoopgevend nieuws', maar houdt nog een slag om de arm omdat het vaccin nog niet is getest in hele grote groepen, 'bijvoorbeeld in een regio waar het virus heerst'. Dat is volgens het ministerie de volgende belangrijke stap.