Modemerken onder druk: '1 op 5 kledingstukken van Oeigoerse dwangarbeid'
Een wereldwijde coalitie roept kledingmerken op om hun productie in de Chinese regio Xinjiang stop te zetten. De kleding zou worden gemaakt door Oeigoerse dwangarbeiders – onbetaald en tegen hun zin. "Dit is al meer dan 70 jaar gaande", zegt Zainidin Tursun, die ervandaan komt en dertig jaar geleden naar Nederland vluchtte.
Volgens de Oeigoeren en belangenorganisaties is één op de vijf kledingstukken gemaakt onder dwangarbeid in Xinjiang. In de Chinese regio staan werkkampen voor Oeigoeren. In deze kampen zou de Chinese regering hen dwingen te werken in bijvoorbeeld katoenfabrieken. Dat maakt de modemerken medeplichtig, vindt de coalitie.
Medeplichtig aan mensenrechtenschendingen
Modemerken moeten volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) inderdaad kunnen garanderen dat in hun keten geen dwangarbeid plaatsvindt. "Kun je dat niet, dan heb je als bedrijf een probleem. Want als er sprake is van dwangarbeid ben je als bedrijf medeplichtig aan mensenrechtenschendingen", zegt Jan Kooy van HRW, die ook deel van de coalitie zijn.
Recente onderzoeken van de Amerikaanse media zoals The New York Times en The Wall Street Journal legden het verband tussen merken als C&A, Adidas en H&M en Oeigoerse werkkampen.
Werken zonder eten of pauze
Eén van de Oeigoeren die de oproep van de coalitie steunt, is de Nederlander Zainidin Tursun. Zijn organisatie Uyghur Support Group Netherlands maakt deel uit van de coalitie. Als kind zag Tursun hoe zijn grootouders gedwongen werden om in kampen aan het werk te gaan. "Ze moesten hele dagen werken zonder te eten of pauze te houden."
"Ons volk heeft altijd gratis werk moeten leveren aan China", zegt hij. "We hebben nooit het recht gehad op onze vrijheid." Het verbaast hem dat dit in de 21ste eeuw nog mogelijk is. "Na de Tweede Wereldoorlog zei de wereld: nooit meer concentratiekampen. Maar de geschiedenis herhaalt zich nu toch in Xinjiang."
Meer aandacht voor leed
Tursun is blij dat er steeds meer aandacht wordt besteed aan het leed van de Oeigoeren. "Zo'n twintig jaar geleden kregen Oeigoeren meer vrijheid om naar het buitenland te reizen", vertelt hij. "Velen van hen zijn toen in die landen blijven wonen en hebben zich hard gemaakt voor de zaak." Hij denkt dat daarom steeds meer mensen weten wat het volk moet doorstaan.
Wie zijn de Oeigoeren?
De Oeigoeren zijn een moslimminderheid in het westen van China. Ze worden door China gewantrouwd omdat sommigen een eigen staat willen. China heeft naar schatting meer dan een miljoen Oeigoeren opgesloten in concentratiekampen. Velen van hen zijn alleen maar gevangen gezet omdat ze een hoofddoek dragen, hebben gebeden of contact hebben met het buitenland.
Mensenrechtenorganisaties spreken van culturele zuiveringen, waarbij de Oeigoeren onder erbarmelijke omstandigheden in interneringskampen hun identiteit vaarwel moeten zeggen en trouw moeten zweren aan de communistische partij. Gevluchte Oeigoeren vertellen dat de gevangenen worden gehersenspoeld en gemarteld.
De Chinese autoriteiten ontkennen niet dat de kampen bestaan, maar spreken van 'heropvoedingskampen' tegen extremisme bij de islamitische Oeigoeren. China heeft meerdere terroristische aanslagen gekend, onder meer in 2013 en 2014, waarbij tientallen mensen om het leven zijn gekomen. De ruim 10 miljoen Oeigoeren worden daarvoor verantwoordelijk gehouden.
