Dit zijn de leiders van de taliban: strijders van het eerste uur Baradar en Akhundzada

Talibanleider Hibatullah Akhundzada wordt gezien als de geestelijk leider van de taliban. En daarmee zou hij ook de opperste baas van de beweging zijn.

Daarnaast heb je het 'gezicht' van de taliban: politiek leider Abdul Ghani Baradar. Hij is degene die aanschoof bij recente vredesbesprekingen in Qatar. Hij vloog hoogstpersoonlijk van Doha in Qatar naar Kabul om in het presidentiële paleis de overwinning uit te roepen.

Wat weten we over deze twee?

Hibatullah Akhundzada: de hoogste baas

Hibatullah Akhundzada werd geboren in de provincie Kandahar, is rond de 60 jaar en staat in Afghanistan bekend als een zeer conservatieve religieus geleerde. Hij laat zich niet graag in het openbaar zien.

In de jaren 80 streed hij namens de moedjahedien (islamitische verzetsstrijders) tegen de Russische militaire campagne in Afghanistan. Na de terugtrekking van de Russen sloot hij zich in 1994 aan bij de taliban, die langzaam maar zeker de baas werden in Afghanistan.

Hardliner

Hij was een hardliner: tot 2001 velde hij als rechter vonnissen volgens de shariawetgeving. Openbare executies van moordenaars of het afhakken van ledematen bij dieven waren niet ongewoon. Na de Amerikaanse en Britse inval hield hij zich op in Pakistan, waar hij les gaf op koranscholen en predikte in een moskee.

Op een gegeven moment werd hij benoemd tot plaatsvervanger van talibanleider Akhtar Mansour en wordt in die rol verantwoordelijk gehouden voor bomaanslagen. Een Amerikaanse droneaanval maakte in 2016 een einde aan het leven van Mansour, en Akhundzada werd daarna de opperste leider.

Een woordvoerder van de taliban zei destijds tegen Al-Jazeera: "Hij zal de taliban helpen leiden op dezelfde manier als oprichter Mullah Omar deed vanwege zijn traditionele moedjahedienmentaliteit."

Waar hij nu verblijft, is onbekend. Wel is bekend dat hij een broer verloor bij een recente bomaanslag in Pakistan. Een zoon van hem pleegde in 2017 een zelfmoordaanslag op een legerbasis.

Abdul Ghani Baradar: politieke en militaire leider

In tegenstelling tot de opperste leider Akhundzada is Baradar meer 'het gezicht' van de taliban. Hij is 53 en geboren in de provincie Uruzgan. Hij vocht ook als moedjehadien tegen de Russen, en was betrokken bij de oprichting van de taliban begin jaren 90. 

Rechterhand Mullah Omar

Hij wordt gezien als rechterhand van Mullah Omar, de eerste leider van de taliban. Samen richtten ze een islamitische school op, waaruit de talibanbeweging voortkwam. De naam taliban is het meervoud van talib, dat theologiestudent betekent.

Baradar bekleedde tot 2001 belangrijke posities binnen de moslimfundamentalistische organisatie. Hij was een militair strateeg, had het beheer over het vermogen van de taliban en wist belangrijke overwinningen te boeken. 

Hij vluchtte in 2001 naar Pakistan. Mullah Omar dook ook onder, en werd nooit gepakt door de Amerikanen en stierf in 2013 aan de ziekte tuberculose.

Baradar werd in 2010 door Pakistaanse veiligheidstroepen opgepakt in de Pakistaanse stad Karachi, na getipt te zijn door de CIA. In 2018, onder het bewind van Donald Trump, vroegen de Amerikanen om zijn vrijlating, vermoedelijk om de taliban aan tafel te krijgen.

Vervolgens nam hij als hoogste politiek leider namens de taliban deel aan vredesonderhandelingen met de Amerikanen in Qatar. Dat resulteerde in een deal: de Amerikanen zouden zich gaan terugtrekken, de taliban zouden geen geweld gebruiken tegen buitenlandse troepen en onderhandelingen starten met de regering in Kabul.

Op de dag van de val van Kabul was Baradar de man die in een videostatement namens de taliban de overwinning uitriep. Nu lijkt het erop dat hij naar voren wordt geschoven als de leider, mogelijk is hij straks de nieuwe Afghaanse president.

Kalm en diplomatiek

Baradar is volgens analisten een kalm, diplomatiek persoon die goed luistert. Hij heeft binnen de taliban enorm veel gezag.
Ook Donald Trump sprak als Amerikaans president telefonisch met Baradar en was na afloop optimistisch.

Hij lijkt voor de buitenwereld een gematigde toon aan te slaan en heeft zelfs aangekondigd aan een plan te willen werken
voor een regering onder islamitisch leiderschap, waarbij alle partijen uitgenodigd worden deel te nemen aan de vorming ervan.
De toekomst zal het uitwijzen.

Baradar ook president?

De verwachting is dat Baradar als 'gezicht' van de taliban ook de president van het land gaat worden. Maar hij zal zijn macht moeten delen met Akhundzada.

Romain Malejacq, politicoloog en Afghanistan-kenner van de Radboud Universiteit in Nijmegen, ziet geen grote ideologische verschillen tussen Akhundzada en Baradar. Malejacq: "Zij hebben dezelfde ideeën over de toekomst van Afghanistan, Baradar is naar voren geschoven als de leider. Maar geen van beiden heeft het charisma van Mullah Omar."