Afghaanse vrouwen liepen de marathon dankzij Gul: 'Taliban hebben alles afgepakt'

Je hoeft geen dranghekken te verwachten, zoals we dat bijvoorbeeld zien bij de Marathon van Rotterdam. Ook zijn de wegen niet afgezet. Nee, bij de marathon in Afghanistan loop je door de bergen op onverharde wegen en dan is het ook nog eens heet. Je bent op jezelf aangewezen.

Geheime locatie

Toch gingen de laatste jaren zo'n 750 mensen van start, mannen én vrouwen. Door corona lag het aantal deelnemers vorig jaar wat lager, maar in 2019 liepen 60 vrouwen de volledige afstand van 42km uit. De marathon wordt gehouden in de bergachtige provincie Bamyan in het midden van Afghanistan. De plek en het tijdstip wordt altijd geheim gehouden vanwege de veiligheid.

Deelnemen aan de marathon is niet zonder risico. "De eerste keer in 2015 was de angst meteen groot dat er iets zou gebeuren," vertelt Gul tegen RTL Nieuws. "Vlak daarvoor had de Taliban Kunduz in handen gekregen en ze zaten op minder dan 100 kilometer van ons vandaan. We gingen heel voorzichtig te werk. Zo werd de datum niet verspreid via social media."

Voorzichtig bleven ze ook in de jaren daarna, maar ondertussen groeide het aantal deelnemers. Er kwam een 10-kilometerloop bij, waar zo'n 200 tot 300 vrouwen aan meededen, en een Kidsrun.

Het grote aantal vrouwelijke deelnemers maakte het evenement zo bijzonder. "Het was al moeilijk voor Afghaanse vrouwen om te sporten, ook voor de komst van de taliban was dat al het geval," vertelt mede-organisator James Willcox. Samen met Gul, en drie andere Afghanen, vormden ze afgelopen jaar de organisatie. Het is, of beter gezegd was, het enige sportevenement waar zowel mannen als vrouwen aan meededen.

Toen de taliban dit jaar opnieuw oprukten en stad na stad veroverden, kwam langzaam het besef dat er een streep kon door de editie van 2021. Ook werd duidelijk dat Gul en zijn gezin niet meer veilig waren in Afghanistan. "Ze vormden een hoog risico, omdat het om een sportevenement gaat die gelijkheid tussen mannen vrouwen bevordert," vertelt Willcox. Gul moest het land uit, en Willcox probeerde zijn vriend op afstand te helpen.

'Mijn trots, mijn droom'

Als we Gul spreken klinkt hij terneergeslagen aan de telefoon. "Ik was trots op wat ik deed. Een marathon in Afghanistan, dat was mijn droom die werkelijkheid werd. Elke keer als ik meisjes en vrouwen zag hardlopen, voelde alsof ik daar aan had bijdragen."

Hij heeft zelf twee dochters. Ze zijn nog te jong om de marathon te lopen, maar de oudste liep al wel eens de kinderafstand. Gul: "Ik wilde vrouwen helpen, ze een kans geven, aanmoedigen het huis uit te gaan. Juist ook omdat ik twee meisjes heb."

Vluchtpogingen

Om het gezin van Gul het land uit te krijgen werd er geld voor ingezameld. Het idee was om ze per vliegtuig naar Pakistan te krijgen. Door de toegenomen vraag waren de ticketprijzen drie keer over de kop gegaan. Eenmaal gekocht bleek de vlucht geannuleerd. Kabul was toen net gevallen.

Vier dagen na de val zat de familie nog altijd vast in de stad. Ze stonden inmiddels op een evacuatielijst, maar ze moesten wel bij het vliegveld zien te komen. Het was zo druk, dat Gul in de chaos zijn eigen vrouw en kinderen korte tijd kwijtraakt.

"Het was hopeloos. Het was gewoon niet mogelijk om vooraan te komen," zegt Gul. Uiteindelijk, toen de taliban de stad een week in handen hadden, lukt het alsnog.

Eindelijk succes

Op een parkeerplaats vlakbij het vliegveld beloofde iemand ze voor 300 dollar naar een andere, rustige, ingang te brengen. Hoewel de plek nog steeds druk was, konden ze makkelijker in de buurt komen van soldaten. Ze lieten hun papieren zien en kregen daar het goede nieuws. Ze mochten mee. "Toen ik van de betonnen muur sprong, de compound op, wist ik dat we veilig waren. Het was zo'n goed gevoel, het was alsof we al in Europa waren."

'Alles afgepakt'

Gul en zijn gezin hebben inmiddels een nieuwe plek. Hun nieuwe thuis is Italië. "De stad is prachtig, maar mijn hart is gebroken en ik voel me nutteloos," zegt Gul. "Niet alleen de marathon is van me afgenomen, de taliban hebben alles afgepakt. Ik slaap slecht. Ik maak me zorgen over mijn broer en zus die zijn achtergebleven."

Toch wil hij langzaam weer vooruit kijken. "Ik zal de taal moeten leren, ik zal een baantje moeten zoeken. Ik ben mijn vrienden dankbaar voor alle hulp en wie weet kan ik ooit nog wat organiseren. Maar ik moet eerst uitrusten. Mijn hoofd werkt niet mee."

Taliban: Vrouwen mogen niet meer sporten

Voor Afghaanse meisjes en vrouwen die graag willen sporten ziet het er somber uit. Vorige maand heeft een woordvoerder van de Taliban gezegd dat sport voor vrouwen niet is weggelegd. Volgens het hoofd van de culturele commissie, Ahmadullah Wasiq, is het "niet gepast en niet noodzakelijk."

Er is een crowdfundingsactie opgezet om Afghanen zoals Gul te helpen het land te verlaten. Meer informatie over de marathon lees je hier.