Artiesten F1 Saoedi-Arabië onder druk: 'Zing niet voor moordenaars'
De verloofde van de in 2018 vermoorde journalist Jamal Khashoggi vraagt artiesten in aanloop naar de Formule 1-race in Saoedi-Arabië om er niet op te treden. Al is niet iedereen het eens met zo'n boycot. "Als je gaat, moet je je uitspreken."
Het gaat in aanloop naar de eerste F1-race ooit in Saoedi-Arabië, die op 5 december wordt verreden, niet alleen over sportbonden en sporters. Ook artiesten die optreden tijdens het meerdaagse evenement worden nu onder druk gezet.
Vermoord in Turkije
De kritische journalist Jamal Khashoggi werd in oktober 2018 omgebracht bij een bezoek aan het Saoedi-Arabische consulaat in de Turkse stad Istanbul, waar hij was om papierwerk voor zijn huwelijk rond te maken. De zaak zorgde wereldwijd voor veel opschudding.
In Turkije gaat vandaag de rechtszaak verder tegen twintig verdachte Saoediërs die vermoedelijk handelden in opdracht van kroonprins Mohammed bin Salman. Geen van de verdachten komt overigens opdagen tijdens de zaak die in juli 2020 van start ging.
Khashoggi's verloofde, Hatice Cengiz, strijdt tot op de dag van vandaag voor gerechtigheid. In een open brief in de Amerikaanse krant The Washington Post richtte ze zich dit weekend rechtstreeks tot popster Justin Bieber, die is geboekt voor een optreden bij de race.
"Zing niet voor de moordenaars van mijn geliefde Jamal. Spreek je alsjeblieft uit en veroordeel zijn moordenaar, Mohammed bin Salman. Je stem zal door miljoenen worden gehoord", schreef Cengiz.
"Je stem zal door miljoenen worden gehoord."
Ook mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch waarschuwde Bieber al dat zijn optreden wordt 'gesponsord door een moorddadig regime dat zich bezighoudt met grove mensenrechtenschendingen, vooral van vrouwen en seksuele minderheden'. Zij vinden ook dat Bieber en andere artiesten, onder wie de Nederlandse dj Tiësto (Thijs Verwest), niet moeten optreden bij de Formule 1 in Saoedi-Arabië.
Vrouwenrechten
Tiësto trad ondanks veel kritiek begin 2019 nog op in het land. Iets waar zangeres Nicki Minaj dat jaar na de nodige ophef juist vanaf zag nadat ze zich naar eigen zeggen had ingelezen over vrouwenrechten, de LHBT-gemeenschap en vrijheid van meningsuiting in het streng-islamitische land.
Ruud Bosgraaf, woordvoerder van mensenrechtenorganisatie Amnesty International in Nederland, heeft liever dat artiesten en sporters zich publiekelijk uitspreken. "Wij zullen niet zeggen: ga wel of ga niet. Wij willen dat er verbetering optreedt in een land, een boycot helpt daar lang niet altijd bij. Als je dan toch gaat, moet je je uitspreken."
Regenbooghelm Hamilton
De organisatie hoopt dat de zangers en coureurs zich goed laten informeren. Regerend F1-kampioen Lewis Hamilton heeft aangegeven een regenbooghelm te zullen dragen, net als gisteren in Qatar.
Bosgraaf: "Het zou mooi zijn als Justin Bieber en Tiësto net als Hamilton hun nek uitsteken. Van Max Verstappen hopen we dat ook: hij zou iets meer bewustzijn kunnen tonen bij naar welk land hij afreist."
De ophef over sportwedstrijden in controversiële Arabische landen (denk ook aan de F1-races dit jaar in Bahrein, Qatar en straks Abu Dhabi) doet sporthistoricus Jurryt van de Vooren denken aan de kritiek op sporten in Zuid-Afrika ten tijde van het apartheidsregime in de jaren 80. "Ook toen was er kritiek dat mensen zich niet moeten laten gebruiken om het regime een vriendelijker gezicht te geven."
'Sportswashing'
Het fenomeen wordt 'sportswashing' genoemd: landen of bedrijven die sportwedstrijden gebruiken om hun discutabele reputatie op te vijzelen. Al is de vraag of die strategie lukt, gezien de extra aandacht die misstanden hierdoor krijgen.
Van de Vooren: "Sportswashing is een serieus politiek middel waar sportbonden zich veel bewuster van moeten zijn. Zij kunnen niet simpel zeggen: dit is ons probleem niet." Dat Khashoggi's verloofde zich juist nu uitspreekt, verbaast hem niet. "Popmuziek en topsport zijn de grootste podia om wereldwijd aandacht te trekken."
"Sportbonden kunnen niet simpel zeggen: dit is ons probleem niet."
Al verwachten nog maar weinigen dat de mensen die verantwoordelijk zijn voor de moord op Khashoggi ooit hun straf zullen krijgen. "Saoedi-Arabië is een enorm belangrijke olieproducent en wapenafnemer van het westen, en het land speelt een grote rol in de burgeroorlog in Jemen", zegt de onafhankelijke Midden-Oostenspecialist Bertus Hendriks.
Hij wijst op de miljoenen die het Saoedische regime heeft uitgegeven aan pr-firma's in Washington om het imago te verbeteren en de veelbesproken Saoedische overname van de Engelse voetbalclub Newcastle United.
Hendriks: "Als het aan de verloofde van Khashoggi ligt, zal hij niet vergeten worden. Maar de moord zal door geopolitieke belangen en ook sportswashing weer naar de achtergrond verdwijnen."
RTL Nieuws heeft dj Tiësto via zijn management om een reactie gevraagd, maar dat heeft tot nu toe niet gereageerd.