Ook in Zweden angst voor de Russen: leger naar eiland gestuurd
Niet alleen in het oosten van Europa zijn de spanningen vanwege een dreigende oorlog met Rusland groot. Ook in het noorden zetten ze zich schrap. Het Zweedse leger maakt zich klaar, omdat er verschillende signalen zijn dat het land door Rusland in de gaten wordt gehouden.
Het draait allemaal om het Zweedse Gotland, een eiland in de Oostzee. Normaal gesproken is Gotland een vredig, groen eiland waar je tussen de schapen lekker tot rust kan komen. Maar dat vredige is nu even ver weg. Het eiland ziet niet meer groen van het gras, maar van de legervoertuigen.
Uiteraard zijn de ogen op dit moment vooral gericht op Oekraïne. Volgens de Amerikaanse president Joe Biden is de kans groot dat Rusland Oekraïne zal binnenvallen. De grensstreek tussen beide landen raakt steeds voller met Russische troepen.
Onbekende onderzeeërs
Die Russische aanwezigheid merken ze dus ook in Zweden. Jaren geleden al begon het met onderzeeërs. In oktober 2014 voer dagenlang een onderzeeër rond in de Zweedse wateren, was te zien op sonarbeelden. Volgens de autoriteiten kwam die vermoedelijk uit Rusland. Het vaartuig werd niet onderschept.
Ook zijn de Zweden angstig voor de Iskander-raketten die in Kaliningrad staan. Dat is een stukje Rusland aan de Oostzee, ingeklemd tussen Polen en Litouwen. Die Iskander-raketten, die bekend zijn omdat ze staan opgesteld op een vrachtwagen, hebben een bereik tot 500 kilometer. Zoals te zien op onderstaande kaart, valt Gotland precies binnen dat bereik.
En dan zijn er ook nog de mysterieuze drones die de laatste tijd over Zweden vliegen. Ze zijn al gesignaleerd boven het parlement, boven het Koninklijk Paleis en boven verschillende militaire locaties. De Zweden weten niet zeker waar ze vandaan komen, behalve dat het speciale drones van een leger zijn. Vermoedelijk uit Rusland.
Leger laten zien
Al met al staan de Zweden op scherp. Op Gotland zijn de inwoners blij met de militaire aanwezigheid op hun eiland. "Ik denk dat het goed is dat we laten zien dat we een leger hebben. Als je een leger hebt, moet je hem tonen en gebruiken", zegt een inwoner tegen het Zweedse TV4.
Juist dat laten zien is belangrijk. "Het is heel positief als er meer legereenheden naar Gotland komen. Vooral om te tonen dat we er zijn en om op die manier een boodschap af te geven", zegt iemand uit het leger.
Want het is de vraag of het Zweedse leger meer kan dan een boodschap afgeven. Rusland is militair sterk en Zweden staat er in principe alleen voor. Ze zijn namelijk geen lid van de NAVO, het militaire bondgenootschap tussen verschillende Noord-Amerikaanse en Europese landen.
Aanval op één is een aanval op allen
De NAVO werd in 1949 opgericht als tegenhanger van de Sovjet-Unie. Nederland is er vanaf het eerste uur bij. Het motto is: een aanval op één, is een aanval op allen. Zouden wij worden binnengevallen, dan staan onze NAVO-bondgenoten dus klaar om ons te helpen. Dit zijn alle lidstaten:
Zweden hoort er dus niet bij. Zij wilden vasthouden aan hun neutrale status, die ze al hebben sinds het Napoleontijdperk in de 18de en 19de eeuw. Ze wilden dus geen kant kiezen tussen de Verenigde Staten en Europa aan de ene kant en Rusland aan de andere kant.
Maar dat sentiment verandert nu wel. De Zweden zelf staan steeds meer open voor NAVO-lidmaatschap, alleen de regering twijfelt nog. Wel willen ze kijken wat er mogelijk is.
Belangrijke NAVO-partner
De vraag is echter of Zweden er echt alleen voor zou staan, mocht het zover komen. Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, noemt Zweden een van de belangrijkste partners van het militaire bondgenootschap. Het Scandinavische land kan dan ook op steun rekenen. En mochten de Zweden toch lid willen worden, dan zullen ze volgens Stoltenberg direct worden geaccepteerd.
Overigens reageert Rusland ook op een eventueel NAVO-lidmaatschap. Dat is al een zeer gevoelig punt als het gaat om Oekraïne. Een eis van Rusland is dat Oekraïne zich nooit bij het bondgenootschap aansluit. Doet Zweden dat wel, dan kunnen ook zij rekenen op Russische sancties.
Extra eng op eiland
En zo'n dreigement laat de Zweden niet onberoerd. Vooral niet op Gotland. "Ik heb erover gepraat met mijn man", zegt een inwoner tegen TV4. "We zitten hier op Gotland echt vast. Als de situatie op het vasteland dreigend is, dan pak je je auto en kan je weg. Maar dat kan hier niet. Dat maakt het eng."