Zo houdt het Kremlin controle over wat Russisch volk te horen krijgt
Terwijl internationale media uitgebreid publiceren over de oorlog in Oekraïne, vertellen Russische staatsmedia een ander verhaal. "Het Kremlin heeft bijna volledige controle over de berichtgeving. Hier wordt het een militaire interventie genoemd”, vertelt Rusland-correspondent Eva Hartog.
Het woord oorlog wordt vermeden. Er wordt alleen bericht over de situatie in de Donbas-regio. "Niets over de gebieden daarbuiten. Dat doet Rusland slim. Want er wordt in Rusland veel bericht over een zogenaamde genocide die daar plaatsvindt. De huidige inval wordt op die manier geframed als een bevrijdingsmissie voor de Russische bevolking die daar woont. Dit moet een heldhaftig moment worden voor Rusland."
Zeggen dat je oorlog voert met Oekraïne ligt gevoelig, want er is volgens Hartog geen teken dat daar massale steun voor is. Daarom worden de woorden heel zorgvuldig gekozen. "En dat is volledig in lijn met de toespraak van Poetin vanochtend."
Websites geblokkeerd
Russische media mogen alleen officiële Russische bronnen gebruiken. "Zo houdt het Kremlin controle over dat frame."
Als media toch andere informatie verspreiden, kunnen ze een boete krijgen van maximaal 5 miljoen roebel (ruim 50.000 euro) en de websites kunnen worden geblokkeerd. Het Kremlin heeft ook de middelen om dat te doen. "Eigenlijk wordt de wereld omgedraaid, je hoort hier precies het tegenovergestelde verhaal van wat er aan de hand is."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Maar kan Poetin die boodschap volhouden? Er zijn immers ook veel Russen die wél internationale media volgen. "Veel oudere Russen hebben alleen staatstelevisie en dus alleen deze informatie", zegt Hartog. "Die zullen dat verhaal geloven, die denken dat er veel mensen lijden in Oekraïne en dat ze gered moeten worden."
Uitspreken is riskant
Maar Hartog ziet ook dat veel mensen de Russische staatsmedia niet geloven en geshockeerd zijn. "Mensen hebben het er wel met elkaar over, maar het is ook risicovol om je stem te laten horen en jezelf uit te spreken tegen de oorlog." Een enkeling gaat de straat op om te protesteren, maar degenen die dat doen, worden vrijwel direct opgepakt door de politie.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Er zijn wel bloggers die zich online uitspreken. Een voorbeeld daarvan is de video die Danila Poperechny op YouTube plaatste, met de titel 'Geen oorlog'. "Ik hoef niet uit te leggen hoe geschokt ik was toen ik vanochtend het nieuws las op mijn telefoon", vertelt hij op z'n YouTube-kanaal.
Waarschuwing aan bloggers
Poperechny refereert ook aan Poetins eerdere inname van de Krim in 2014. "Oekraïners vroegen toen waarom zo weinig Russen daarover praatten." Volgens Poperechny is dat onder andere doordat er het risico bestaat om te worden opgepakt. "Ons werd duidelijk gemaakt dat wanneer onze mening verschilt van de officiële agenda, dan is het beter om je niet uit te spreken. Anders kun je in de gevangenis belanden."
Toch postte de video en spreekt hij Poetin direct aan. Hij zegt dat hij tegen oorlog en tegen elke vorm van militaire interventie is. Poperchny is comedian en acteur en bereikt miljoenen mensen met zijn video's.
Ook de bekende presentator Maksim Galkin, die een show heeft op de staatstelevisie, spreekt zich via Instagram (ruim 9 miljoen volgers) uit tegen de oorlog.
Al langere tijd zijn er grote zorgen over de persvrijheid in Rusland. Volgens de organisatie Reporters Without Borders verdwijnen onafhankelijke media in Rusland langzaamaan.
Ten minste vijf organisaties die kritisch waren op het Kremlin moesten vorig jaar hun activiteiten staken en ook buitenlandse journalisten krijgen vaker te maken met beperkingen.