Verenigd Koninkrijk vliegt vluchtelingen naar Rwanda om aanvraag af te wachten
De Britse regering heeft zichzelf 'ver verwijderd van menselijkheid en realiteit'. Dat zegt Amnesty International in reactie op de nieuwe plannen die premier Boris Johnson voor asielzoekers in petto heeft. De regering wil hen in afwachting van hun asielprocedure laten overvliegen naar het Afrikaanse land Rwanda en daar in kampen opvangen.
Het komt vaker voor dat landen onderling deals sluiten over vluchtelingen, maar ze duizenden kilometers verplaatsen om hun procedure af te wachten is een nieuw fenomeen. Dat dit nu met Rwanda gebeurt, is omdat het land zich in de internationale markt heeft aangeboden als 'gastland'. Daar vangen ze dan wel 140 miljoen euro voor.
Denemarken, bekend om z'n strenge asielbeleid, hapte al eerder toe. En nu volgt dus het Verenigd Koninkrijk.
De reacties in eigen land zijn niet mild. "Onwerkbaar, onethisch en exorbitant", zegt de centrumlinkse Labour-partij. Een woordvoerder noemt het een 'schaamteloze' afleiding van het 'partygate'-schandaal. Deze week kreeg premier Johnson zijn eerste boete omdat hij zijn eigen lockdownregels heeft overtreden.
"De timing van dit plan net nu de lockdownboetes worden uitgedeeld zal zeker niet toevallig zijn", zegt correspondent Anne Saenen. "Johnson moet even laten zien dat hij ook nog wat voor elkaar krijgt. Migratie was één van de hoofdthema's van de Brexit."
Het omstreden plan komt van de hand van Johnsons minister van Binnenlandse Zaken, Priti Patel. "Patel heeft al wel vaker dit soort proefballonnetjes opgelaten", zegt Saenen. Zo opperde ze het plan om vluchtelingen op te vangen op het kleine Ascension Island, dat met nog geen duizend inwoners middenin de Atlantische Oceaan ligt. "Maar nu is het serieus. De deal met Rwanda is al getekend."
Het is de ultieme poging om iets te doen aan de stroom vluchtelingen die vanaf het Franse Calais het Kanaal oversteken. Patel had bij haar aantreden beloofd dat aantal te halveren. Dat is mislukt: in 2021 wisten meer dan 28.000 vluchtelingen de oversteek te maken, zo'n 3,5 keer zoveel als het jaar ervoor. Dit jaar staat de teller voorlopig op 4600.
'Toppunt van onverantwoordelijkheid'
Amnesty noemde het voornemen van Denemarken om asielzoekers naar Rwanda te sturen vorig jaar al een 'nieuw dieptepunt'. Ook zou het een 'gevaarlijk precedent' scheppen in Europa. Dat lijkt nu uit te komen. In een vernietigend statement rekent de Britse tak van de organisatie af met de plannen van de overheid.
"Mensen naar een ander land sturen - en dan nog wel een land met zo'n slechte staat van dienst op het gebied van mensenrechten - is het toppunt van onverantwoordelijkheid. Het laat zien hoe ver verwijderd onze regering staat van menselijkheid en realiteit als het gaat om mensenrechten", meldt Amnesty.
'Executies, verdwijningen en martelingen'
Rwanda staat inderdaad niet bekend om z'n goede mensenrechten. De publieke omroep BBC stipt aan dat de Britten nota bene zelf een jaar geleden in de Verenigde Naties nog hun zorgen uitten over de mensenrechtensituatie in het land. Het Verenigd Koninkrijk wilde een onderzoek naar de 'buitengerechtelijke executies, overlijdens in hechtenis, verdwijningen en martelingen'.
Johnson verdedigt zich vandaag op een persconferentie door te zeggen dat Rwanda de afgelopen decennia 'totaal veranderd' is en nu 'één van de veiligste landen ter wereld' is. Bovendien zou het beleid een afschrikkende werking hebben op de vluchtelingenstroom, claimt Johnson.
Mensenrechtenorganisaties spreken ook die tweede bewering tegen. Zij zeggen dat met het plan de redenen waarom mensen hun land ontvluchten niet worden aangepakt.
'Britse volk wil dit'
Vluchtelingen die in Nederland aankomen zullen voorlopig niet hetzelfde lot ondergaan als in het Verenigd Koninkrijk. Staatssecretaris Eric van der Burg noemt het plan van de Britten 'bijzonder', maar wil het niet veroordelen. Hij zegt dat de vraag in Nederland niet aan de orde is, omdat 'we aan Europese verdragen gebonden zitten waar Engeland niet aan gebonden is'.
Dat heeft vooral te maken met wetgeving binnen de Europese Unie. Denemarken kan dit omzeilen, omdat zij in 1992 na een binnenlands referendum een 'opt out' namen op de Europese wetten die met immigratie te maken hebben. Er blijven wel wat haken en ogen over, maar Boris Johnson zegt zich daar geen zorgen over te maken.
Johnson zelf ziet het in ieder geval helemaal zitten. "Het Britse volk stemde er meermaals voor om onze grenzen te bewaken", zei hij eerder al eens. "Ons medeleven is misschien oneindig, maar onze capaciteit om mensen te helpen is dat niet."