Zelenski doet handreiking naar Poetin, maar vrede heel ver weg
De Oekraïense president Zelenski zette afgelopen week de deur voor nieuwe vredesbesprekingen op een kiertje. Het was de eerste handreiking in bijna een maand tijd. Maar experts zijn sceptisch: "Dat wordt een conversatie tussen doven."
Vredesonderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland staan op een bijzonder laag pitje. Eerdere gesprekken in Turkije leverden vooral moddergooien op. Nu zou Zelenski rechtstreeks met Poetin willen praten.
De Turkse president Erdogan bood alvast aan de gesprekken weer in zijn land te voeren. De Duitse bondskanselier Scholz en de Franse president Macron belden lang met Poetin om erop aan te dringen dat hij de uitgestoken hand aan zou moeten nemen.
'Conversatie tussen doven'
De Groningse hoogleraar Hans van Koningsbrugge (Politiek en Geschiedenis van Rusland) tempert de verwachtingen. "Wat moeten ze bespreken? Zelenski wil niets toegeven aan de Russen en de Russen willen twee provincies die ze nog niet eens in handen hebben. Dat wordt een conversatie tussen doven."
Frans Osinga, hoogleraar Oorlogsstudies in Leiden, vult hem aan. "Zelenski is heel reëel", zegt Osinga. "Maar hij zegt wel dat een gesprek pas zin heeft als Rusland de soevereiniteit van Oekraïne erkent. Hij wil alle Russische troepen het land uit, behalve op de Krim."
'Pas praten bij winst'
Dat terwijl Poetin juist pas zal willen praten als hij de twee provincies Loehansk en Donetsk, samen de Donbas, heeft ingelijfd. Poetin is zijn oorlog naar eigen zeggen begonnen om die regio te 'bevrijden' van Oekraïne. Inmiddels heeft hij een groot deel in handen, maar nog niet alles.
En zolang er nog zaken te winnen zijn, zal er niet zomaar gepraat worden, denkt veiligheidsexpert Han ten Broeke. "Op het slagveld wordt bepaald of beide partijen aan tafel gaan zitten. Er moet een gevoel zijn dat onderhandelen meer oplevert dan verder vechten."
Voorlopig is dat gevoel er niet. Rusland is druk bezig Severodonetsk te veroveren. Pas als dat lukt, kan de overwinning in de provincie Loehansk geclaimd worden. En dan moet Donetsk nog volgen. Erg vlot gaat dat allemaal nog niet.
"De Russen hebben grote moeite Severodonetsk te omsingelen", vertelt Osinga. Ook zou het nog niet gelukt zijn alle toegangswegen af te sluiten. "Hier zie je echt dat de opmars heel traag gaat. Misschien zelfs spaak loopt."
De verovering van Severodonetsk zou zo nog heel lang kunnen duren, ondanks dat de stad 24/7 onder vuur wordt genomen. Al houdt Osinga wel een slag om de arm: "Je kan het gewoon niet voorspellen in een oorlog."
Hij ziet wel andere manieren voor Oekraïne om de verovering van de Donbas verder te vertragen. Charkov is al terugveroverd op de Russen, en dat zou ook met andere steden kunnen gebeuren. Misschien niet zozeer in de Donbas zelf, maar de Russische bezetting in het zuidelijke Cherson komt steeds verder onder druk te staan.
"Als Oekraïne die stad weet terug te veroveren, kan het misschien de Russische aanvoer vanuit het zuiden naar de Donbas belemmeren", legt Osinga uit. "En alleen veel druk uitoefenen kan ook al helpen. Dan moet Rusland misschien weer extra eenheden die kant op sturen die anders in de Donbas hadden kunnen vechten."
'Ook Oekraïne nog niet klaar'
Zo kan het nog wel even duren voor Rusland aan de onderhandelingstafel zal willen aanschuiven. Maar ook voor Oekraïne is er dus nog genoeg te winnen. Naar verluidt zijn nieuwe wapenleveranties vanuit het Westen onderweg.
Ondertussen lijken de Russen er juist achteruit op te gaan. Vorige week kwam het bericht dat Rusland tanks gebouwd in de jaren '60 uit de opslag zou hebben gehaald. "Het is moeilijk inzicht te krijgen hoe het de Russen precies vergaat, maar het is duidelijk dat ze veel verliezen hebben geleden", zegt Osinga.
'Sancties dwingen Rusland tot praten'
Als er toch niet serieus over vrede gesproken gaat worden, waarom doet Zelenski de handreiking dan? Van Koningsbrugge: "Het is ook omdat Macron en Scholz daar zo op aandringen. Dan kan Zelenski laten zien: aan mij ligt het niet, hoor."
Ook Van Koningsbrugge denkt dat de oorlog op het slagveld beslist moet worden, maar ziet daarnaast nog een andere uitweg: "Rusland wordt hard geraakt door de Westerse sancties. Als het zo doorgaat, zijn rond september de reserves op. Als je economie ten onder gaat, moet je wel praten."