Leo overrompeld door bezetting Russen: 'Moest verbergen dat ik Nederlander ben'
Hij verkaste voor de liefde naar Oekraïne, maar al na een maand kwam Leo de Lange in een regelrechte hel terecht. Zijn woonplaats Cherson werd ingenomen door de Russen. "Als ze erachter kwamen dat ik een Nederlands paspoort had, was ik zwaar de klos geweest."
Eind januari verhuisde Leo de Lange naar Cherson vanwege zijn werk en omdat hij er de liefde van zijn leven had leren kennen. Nu zijn vriendin, haar dochter en hij veilig door Turkije rijden, kan hij lachen om de slechte timing van zijn verhuizing.
Nog geen maand later stond Leo's leven volledig op z'n kop, zegt hij tegen RTL Nieuws. "De tweede nacht van de oorlog liep ik naar buiten. Ik hoorde een enorm lawaai." Hij keek omhoog en zag vlak boven hem twee Russische straaljagers voorbij schieten. "Dan denk je wel: godverdomme, waar ben ik in beland?"
Cherson viel al snel, als eerste grote stad, in Russische handen. Leo zegt dat die overgang heel geleidelijk ging. Terwijl in de straten al Russische soldaten liepen, was het stadsbestuur nog Oekraïens.
Omdat een echte autoriteit ontbrak, waren de eerste dagen heel chaotisch. "In het begin was er totale wetteloosheid. Er werd heel veel geplunderd."
Plunderaars vastgebonden
En dus speelden burgers voor eigen rechter. Plunderaars werden met folie aan lantaarnpalen gebonden. "Het zag er vreselijk uit. Er werden foto's en filmpjes van ze gemaakt en op sociale media gezet. Toen was het plunderen wel snel klaar."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Er ontstond daarna een situatie met veel solidariteit tussen burgers. Iedereen wachtte netjes in de rij terwijl supermarkten gratis eten uitdeelden, vertelt Leo. Via een bevriende bierbrouwer kon Leo aan cashgeld komen.
Na een aantal weken namen de Russen ook het stadsbestuur over. Ze stelden hun eigen mensen aan.
"Die waren totaal corrupt", zegt Leo. "Ze hadden de belastingen ingezien en dwongen grote bedrijven om open te gaan." Ook al hadden ze geen werknemers meer, ze moesten wel. "Waren ze open, dan zeiden de Russen: heb je eigenlijk wel een werkvergunning? Drie keer raden bij wie je die kon kopen."
Maar daar bleef het niet bij. "Een week later kwamen ze weer langs en zeiden: geef me geld, anders sluiten we je zaak. Uiteindelijk gingen ze heel veel winkels af en eisten ze gewoon vijf procent van de omzet."
Ook werd een internetprovider in Cherson binnengevallen en gedwongen het internet af te sluiten. Veel mensen kwamen zonder wifi te zitten. Overal op straat stonden mensen voor winkels en restaurants in de hoop een wifi-signaal op te pikken. "Dat was heel gek."
Ondertussen probeerde Leo zelf het normale leven weer op te pakken. Hij liep elke dag heen en weer naar zijn werkplek en dronk zelfs zo nu en dan een kopje koffie op straat. Maar zijn Nederlandse nationaliteit was een risico.
Verdwijningen
"Ik moest de Russische soldaten vermijden. Vooral niet onthullen dat ik geen Russisch sprak. Als ze erachter kwamen dat ik een Nederlands paspoort had, zou ik zwaar de klos zijn."
Buitenlanders werden namelijk keihard aangepakt. "In het begin ging het nog wel goed, maar dan hoor je van een Spaanse oudere man die ineens verdwenen is." Iemand anders had een Amerikaanse vlag in zijn kofferbak. "Die is helemaal in elkaar geslagen."
Op een dag verdween ook een goede Amerikaanse kennis van Leo ineens. "Niemand wist waar hij was. Tot ik hem ineens zag in een filmpje op een pro-Russisch propagandakanaal."
De Amerikaanse kennis van Leo zegt, volgens Leo onder dwang, 'lang leve het Russische leger':
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Toen begon de angst bij Leo zelf ook flink toe te slaan. "Je gaat sneller lopen op straat, kijkt constant om je heen." Inmiddels heeft hij van de Amerikaanse ambassade gehoord dat zijn vriend in een gevangenis in Donetsk zit.
Schaamte
Het werd hen te heet onder de voeten en Leo, zijn vriendin en haar dochter besloten te vluchten. Een spannende tocht volgt, met veel hachelijke momenten bij controleposten.
Vlak na hun vertrek, kregen ze bericht dat hun appartementencomplex compleet binnenstebuiten was gekeerd door Russische soldaten. Deuren waren eruit getrapt en bewoners werden van hun spullen beroofd.
Maar nu zijn ze veilig. Vanuit Turkije zegt Leo dat hij zich schaamt voor zijn eigen naïviteit. "Ik dacht dat het allemaal wel meeviel met die Poetin. Dat hij nooit binnen zou vallen. Hij heeft zoveel levens verwoest. Eerder natuurlijk al in Syrië, Georgië en Tsjetsjenië. Maar je weet pas hoe erg het is als je het meemaakt."