Ophef over body positivity-campagne Spanje: problemen creëren, of noodzaak?

De campagnefoto die het Spaanse ministerie van Gelijkheid woensdag deelde, toont vijf vrouwen op het strand. Ze verschillen in onder andere maat en kleur. Bij één vrouw zie je haar ontbloot bovenlijf met littekens van een borstamputatie. "De zomer is ook van ons", staat in grote letters boven de foto. 

De campagne moet laten zien dat 'alle lichamen strandlichamen zijn'. Minister Irene Montero deelde de campagne op Twitter, maar kreeg daar voornamelijk negatieve reacties op. Zo vragen mannen zich af waarom alleen vrouwen op de foto staan.

Seizoensgebonden lichaamsbeeld

Anderen vinden dat de poster een probleem creëert dat er niet is: hadden vrouwen voorheen dan toestemming nodig van de regering voor een dagje strand? Zelfs de voormalige linkse politiek leider Cayo Lara vindt dat de regering een probleem schept en noemt de campagne het 'toppunt van absurditeit'. 

Communicatiewetenschapper Anne-Mette Hermans (Erasmus Universiteit) is het daar niet mee eens en noemt Lara's opmerking 'idioot'. Uit onderzoek blijkt dat bijvoorbeeld ook jonge mannen in de zomer een slechter zelfbeeld hebben. "Dat noemen ze een seizoensgebonden lichaamsbeeld." 

Haatdragende reacties

Daarnaast kunnen organisaties het eigenlijk nooit echt 'goed' doen, legt Hermans uit. Wanneer ze te weinig diversiteit tonen, kunnen ze kritiek verwachten, maar als er dan diversiteit getoond wordt, is het of te weinig divers of wordt het gezien als een soort 'tickbox-exercise', een min of meer verplichte 'afvinkoefening'.

Angela Rodríguez Pam, staatssecretaris van Gendergelijkheid, stelt dat de critici van de campagne er juist van kunnen leren. "Natuurlijk konden we voorheen al naar het strand', reageert zij, 'maar we verwachten haatdragende reacties omdat ons lichaam niet aan het schoonheidsideaal voldoet."

Eerste stap 

Fotograaf Mona van den Berg (54), die zichzelf voorheen als dik omschreef, is het met staatssecretaris Rodríguez Pam eens. "Ik vind het strand ook geen prettige omgeving om te vertoeven." Dikke mensen krijgen nog steeds met veel vooroordelen te maken.

Ook Mona zelf ervoer dat. Zo kreeg ze ongewenst dieetadviezen en sprak een onbekende haar zomaar aan op straat: "Zo’n strak truitje kan echt niet als je zo’n dikke buik hebt."

Mona is blij met de campagne, die ze omschrijft als een eerste stap. Want er is volgens haar nog veel meer nodig. "Rolmodellen in alle vormen en maten zijn belangrijk, maar ze zijn nog veel te weinig te zien in de media en reclames."

Daarom startte zij het fotoproject #Dikke10Plus. Met het project wil ze dikke mensen zichtbaarder maken en daarmee normaliseren. "Want een gebrek hieraan doet iets met mijn zelfbeeld en de geïnternaliseerde overtuiging dat dik zijn gelijk staat aan niet mooi zijn."

Body positivity 

Toch zijn er steeds meer influencers op Instagram die niet maatje 34 hebben, maar met alle trots foto's van zichzelf delen. Zij staan voor body positivity en vormen een tegenbeweging op het platform waar het stikt van de 'perfecte plaatjes'. 

Die beweging is van belang, stelt Hermans. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het zien van 'body positivity-content' een positieve invloed heeft op het lichaamsbeeld.

Right in the face 

Ook Aaliyah Muggen (24), die dit jaar derde werd in de Miss Curve Nederland, wil dat overbrengen met haar foto's die ze deelt op sociale media. 'Omarm je imperfecties en draag dat ook uit', is haar motto.

Net als Mona is Aaliyah blij met de Spaanse campagnefoto. "Soms moet je dingen 'right in the face' doen om verandering te creëren." Volgens haar zullen er altijd kritische opmerkingen komen, 'maar naarmate ze het vaker tegenkomen, zal het ook voor critici normaler worden.'

Maat XXXXL 

Naast de toename van diversiteit in influencers ziet Aaliyah ook verbeteringen in de modewereld. Zo zijn er nu verschillende soorten paspoppen, campagnes en evenementen voor grotere groepen, zoals de Curvy Miss-verkiezing waaraan zij zelf meedeed. "Tegenwoordig hebben sommige merken ook kledingmaat XXXL."

Dat geldt bijvoorbeeld voor het kledingmerk Lovaeij van Lotte van Eijk (24) met het motto 'By fat people for everyone'. Een filmpje van haar ging vorige week nog viraal. Ze vroeg mensen 'hun bek te houden' bij het zien van verschillende lichamen en kleding. "Het is 85 graden, we proberen allemaal de dag door te komen." Op haar Instagram en met haar kledinglijn laat ze de wereld zien dat een dik lichaam gevierd kan en móet worden. 

Mannen ondervertegenwoordigd

De kritiek dat er geen mannen op de Spaanse campagnefoto staan, kunnen Mona en Aaliyah begrijpen. Toch snappen ze dat er voor vrouwen is gekozen. Volgens hen is het ideaalbeeld van slank zijn voor vrouwen veel strenger. Mona: "Als een man een dikke buik heeft, wordt dat over het algemeen nog wel geaccepteerd." 

Dat er slechts voor vrouwen is gekozen kan kwalijk zijn volgens communicatiewetenschapper Hermans. Mannen hebben ook problemen met hun lichaamsbeeld en daar is weinig ruimte voor in het publieke debat. "Bij een campagne als deze wordt body positivity dus gepresenteerd als iets voor vrouwen en wordt mannen misschien ontzegd ook mee te kunnen praten over de druk om aan ideaalbeelden te voldoen."

Aaliyah kent zelf geen Nederlandse mannelijke body positivity-collega's, 'maar ik vind dat mannen meer vertegenwoordigd mogen worden in allerlei soorten en maten'. Albert-Jan Buitendijk is één van de weinige mannelijke plussize-modellen in Nederland. Hij denkt dat dat komt doordat mannen het lastig vinden om over hun eigen onzekerheden als man te praten.