Waarom niemand omkijkt naar de oorlog in Tigray: 'Misschien door hun huidskleur'

De oorlog tussen het regeringsleger en het zogenoemde Volksbevrijdingsfront van Tigray (TPLF) woedt al sinds eind 2020. Er is wel wat humanitaire hulp in het gebied, maar veel te weinig om de miljoenen mensen in het gebied echt te kunnen helpen. "Ze zitten gevangen", zegt Ghebreyesus, die zelf uit Tigray komt.

Journalisten niet toegelaten

"Nergens in de wereld zie je dit soort wreedheid, en dat al meer dan 21 maanden", zei hij. "Het enige dat we vragen is: kan de wereld weer tot bezinning komen en de menselijkheid in stand houden?" 

Hij zei verder dat mensen in de regio amper toegang hebben tot bijvoorbeeld medicijnen en dat telefoonverkeer extreem moeilijk is. Ook zou er pas vanaf afgelopen juli een beetje worden gevaccineerd tegen Covid-19.

'Als slachtoffers dichtbij voelen, vallen ze eerder op'

Grote woorden dus van de WHO-baas die de laatst tijd natuurlijk vooral in het nieuws kwam vanwege de coronapandemie en onlangs de apenpokken. Maar dat de woorden groot zijn, betekent niet dat ze niet waar zouden kunnen zijn.

In onderstaande video zie je hoe schrijnend de schrijnende situatie in Tigray is:

In zekere zin klopt het ook, zegt hoogleraar sociale psychologie Kees van den Bos van de Universiteit Utrecht. "Als conflicten met slachtoffers dichterbij voelen, dan vallen ze eerder op en zullen we er eerder iets aan proberen te doen."

Oekraïne

Het is de reden waarom we in Oekraïne direct zoveel aandacht hadden voor de situatie. "Die mensen lijken meer op ons. De manier waarop ze hun leven leiden, maar ook qua huidskleur. Bovendien zijn ze hier zo. Ze steken een paar grenzen over en ze zijn in Nederland."

En hoe meer mensen op je lijken, hoe meer je jezelf met hen identificeert. "Omgekeerd werkt dat dus ook zo. Als mensen minder op jou lijken, treedt dat gevoel van in actie komen minder snel op."

'Psychologisch verklaarbaar'

Van den Bos stelt dat als mensen minder op ons lijken, we sneller zaken in hun schoenen schuiven. Van den Bos: "Ze hadden het aan zichzelf te wijten, denken we dan." Zoiets gebeurt ook dichterbij huis. "Denk aan vrouwen die in het bos fietsen met een kort rokje aan en er gebeurt iets naars. Dan zeggen mensen dat ook weleens. Victim blaming dus, maar nu in oorlogsgebied."

Van den Bos benadrukt: "Het is psychologisch verklaarbaar. Maar ik praat het in geen geval goed. Dit mechanisme is goed om je te realiseren, het is gerelateerd aan racisme. Als je iemand met een andere huidskleur ziet, krijg je eerder een schrikreactie, eerder een gevoel dat je op je hoede moet zijn."

Syrisch jongetje

Maar het is onjuist dat witte mensen nooit mee kunnen voelen met zwarte mensen, en omgekeerd. Denk aan het peutertje met zijn rode shirt, dat dood aanspoelde op een Grieks strand. De wereld sidderde van verdriet. "Die sluier van onverschilligheid werd toen doorgebroken." We identificeerden ons toen allemaal met de situatie. Een jongetje, onschuldig, dood. "Daar hadden we allemaal gevoel voor."

De WHO-baas vergelijkt de situatie dus met Oekraïne, maar geeft ook toe dat de crisis daar zomaar in een kernoorlog kan uitlopen, en daarmee 'de moeder aller problemen zou kunnen worden', maar hij stelt ook dat de situatie in Tigray nu toch echt veel erger is. 

Erger of niet, de hoop van Ghebreyesus is waarschijnlijk dat wereldleiders de komende tijd wél weer omkijken naar de situatie in zijn land. Of dat gaat gebeuren, is afwachten.

Cordaid: 'Meer aandacht is nodig'

"De situatie is schrijnend, er is geen oplossing op korte termijn en er is zeker een stuk minder aandacht voor." Ook bij hulporganisatie Cordaid onderschrijven ze de visie van Ghebreyesus dat de aandacht voor de crisissituatie in Tigray ontbreekt. "Er is gewoon amper iets te eten, mensen kunnen ook nergens heen."

Steven Lanting is woordvoerder van Cordaid en zegt dat miljoenen mensen geen baan meer hebben, en dus ook niets meer te doen hebben. Of het gebrek aan aandacht zijn oorsprong vindt in racisme weet Lanting niet. Al ziet hij ook dat er voor de situatie in Oekraïne vanuit het Westen een stuk meer aandacht is. 

Nederland doet wel wat, zegt Lanting. "Het ministerie investeert onder meer via ons in humanitaire hulp, maar dit conflict vraagt om meer dan dat. Het vraagt om bemiddeling, politieke inmenging zodat de Ethiopische overheid dit niet verder laat escaleren. Het is echt heel erg zorgwekkend."

Lanting begrijpt de aandacht voor Oekraïne, maar ziet net als Ghebreyesus de situatie in Tigray verslechteren. Meer aandacht is simpelweg nodig. "Mensen hebben amper eten, dan gaat je leven gewoon niet zo lang meer duren."