Zoektocht naar saboteur Nord Stream loopt: 'Poetin heeft een motief'
Dat de schade aan Nord Stream het gevolg is van sabotage, daar twijfelt eigenlijk niemand meer aan. Zowel Europese als Russische leiders hebben aangegeven dat de schade met opzet is veroorzaakt. Amerika of Oekraïne kunnen in theorie verantwoordelijk zijn, maar veruit de meeste deskundigen wijzen naar Rusland.
De Nord Stream-pijpleidingen lijken onherstelbaar beschadigd. Het betekent een definitieve vermindering van het gas dat Europa importeert uit Rusland. Zweden, Denemarken en Duitsland onderzoeken wat er precies is gebeurd.
Tot nu toe zijn Rusland, de Verenigde Staten en Oekraïne de meest waarschijnlijke daders, maar er is nog geen concreet bewijs.
VS wil dat Europa stopt met Russisch gas
Hoewel de meeste vingers naar Rusland wijzen, hebben ook de Verenigde Staten de kennis en materialen voor zo'n actie. Bekend is dat de VS tegen Nord Stream is. "De Amerikanen zeggen al jaren dat Europa te afhankelijk is van Russisch gas", zegt Commandant der Strijdkrachten Mart de Kruif.
Toch denkt hij niet dat de VS de leiding zou opblazen. De explosies laten namelijk zien dat de Europese energievoorziening makkelijk gesaboteerd kan worden. EU-lidstaten hebben moeite om te zorgen voor een stabiele en betaalbare gaslevering. Door deze explosies nemen de zorgen steeds meer toe en dat is niet in het belang van de VS.
De afgelopen dagen ging op internet een video rond van de Amerikaanse president Joe Biden die voor de oorlog zei dat de Verenigde Staten 'een eind zou maken aan Nord Stream 2' als Rusland Oekraïne zou binnenvallen. Het voedt veel speculatie, maar volgens De Kruif zegt het niet veel. De Duitse overheid blokkeerde de opening van de Nord Stream 2-pijpleiding namelijk vlak voor de invasie.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Oekraïense actie
Ook Oekraïne wordt genoemd als mogelijke dader. "Maar of Oekraïne de middelen heeft om zo'n actie uit te voeren, weten we niet", zegt De Kruif. "Daarnaast kan je je afvragen wat Oekraïne met zo'n actie zou opschieten: ze hebben zoveel mogelijk steun uit Europa nodig, en hiermee zouden ze die steun in gevaar brengen."
"Niemand heeft op dit moment hard bewijs over wie het heeft gedaan," zegt De Kruif. "We hebben vooral indirect bewijs. In theorie zouden de VS of Oekraïne het gedaan kunnen hebben, maar alles wijst nu naar Rusland."
Ook inlichtingen- en veiligheidsexpert Danny Pronk ziet vooral Rusland als de mogelijke dader. "Ze hebben het motief, de middelen en de gelegenheid. Voor de andere mogelijke daders gaat dat niet op."
Paniek als wapen
De Kruif ziet paniek als een belangrijk wapen van Poetin. "Wat er nu met Nord Stream is gebeurd, zet extra druk op de eenheid van Europa. Zolang Europa Oekraïne blijft steunen, blijft Poetin Europa onder druk zetten." Poetin hoopt dat de hoge gasprijzen leiden tot ontevredenheid bij Europese burgers, waardoor de Europese steun voor Oekraïne uiteindelijk afneemt.
Ook veiligheidsexpert Pronk wijst op het psychologische effect van de sabotageactie. "We moeten dit vooral zien in het kader van een geloofwaardige afschrikking."
Toen het nieuws over de beschadiging aan Nord Stream bekend werd, schoten de gasprijzen meteen omhoog. "Er ontstond paniek op de gasmarkt", zegt Mart de Kruif. De explosies laten volgens hem zien hoe kwetsbaar onze infrastructuur is.
"Dat onze infrastructuur heel kwetsbaar is, is bij militaire- en energie-experts al jarenlang bekend", zegt De Kruif. "We moeten ons afvragen waarom niemand een mechanisme heeft bedacht om te kijken hoe we onze infrastructuur beter kunnen beveiligen, en hoe we minder afhankelijk kunnen worden van die paar gaspijpleidingen."
1200 kilometer, 26 miljoen huishoudens
De Nord Stream-leidingen lopen direct van Rusland naar Duitsland, en zouden zo'n 26 miljoen huishoudens van gas kunnen voorzien. Nord Stream 1 stroomt al sinds 2011, en Nord Stream 2 zou dit jaar openen.
Vlak voordat Rusland Oekraïne in februari binnenviel, besloot Duitsland om de opening van Nord Stream 2 uit te stellen. Sinds deze zomer ligt ook Nord Stream 1 stil. In beide leidingen zat nog wel gas, om te zorgen voor genoeg druk op de leidingen.