Wet tegen 'homopropaganda' in Rusland: 'Bliksemafleider van oorlog'
Het Russische parlement heeft ingestemd met een nieuwe anti-LHBTI-wet. Het gaat om een uitbreiding van een bestaande wet die minderjarigen moest beschermen tegen 'homopropaganda'. Onder de nieuwe wet wordt 'LHBTI-propaganda' volledig verboden.
Als je op internet of in de pers zegt dat homoseksualiteit normaal is, of als je gaat demonstreren voor meer LHBTI-rechten, verspreid je volgens de Russische wet propaganda en riskeer je een boete van maximaal 6.500 euro.
Bedrijven die hun klanten blootstellen aan 'pro-LHBTI-informatie' kunnen een boete tot 80.000 euro krijgen omdat ze propaganda verspreiden. Zo kreeg TikTok een boete van 47.000 euro omdat er op het platform filmpjes staan waarin homoseksualiteit wordt geaccepteerd.
'Het hele onderwerp wordt taboe'
"Wat propaganda precies inhoudt is een glibberig begrip", zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. "Zelfs uitkomen voor je seksuele oriëntatie of het dragen van een symbool kan worden opgevat als propaganda. In de praktijk betekent het dat het hele onderwerp taboe wordt gemaakt, niet meer alleen voor minderjarigen, maar voor de hele Russische bevolking."
Rusland was al lang geen fijne plek voor de LHBTI-gemeenschap, vertelt Vitali Lomakin in gesprek met RTL Nieuws. Hij woont in Sint-Petersburg en werkt als projectmanager bij een organisatie die zich al jarenlang inzet voor homorechten in Rusland. "Deze wet is in de eerste plaats een beperking van de vrijheid van meningsuiting. LHBTI-mensen in Rusland moeten constant op hun woorden letten, om te voorkomen dat ze op sociale media of in het openbaar iets zeggen wat de autoriteiten als propaganda kunnen bestempelen."
Wet uit 2013
Er is al sinds 2013 een wet die minderjarigen 'beschermt tegen LHBTI-propaganda', maar de afgelopen jaren zijn daar heel weinig mensen voor veroordeeld. "Het is niet zo dat je meteen een boete krijgt als je iets verkeerds zegt, maar je weet dat het altijd mogelijk is", legt Vitali uit.
Vitali verwacht dat de nieuwe wet al snel tot boetes zal leiden. "Ik denk dat vooral LHBTI-mensen die veel in de openbaarheid komen, zoals bloggers, boetes zullen krijgen. De overheid kan hen gebruiken om een voorbeeld te stellen en aan andere LHBTI-mensen te laten zien wat er kan gebeuren als ze zich uitspreken."
Ook Eva Hartog verwacht dat de nieuwe wet selectief wordt toegepast, en dat lang niet iedereen een boete zal krijgen. "Maar als politieke bliksemafleider geeft het Russen iets waar ze het over eens kunnen worden in een tijd waarop de oorlog tegen Oekraïne die saamhorigheid onder druk zet."
'Alles gaat door, maar dan ondergronds'
Naast de mogelijke boetes heeft de nieuwe wet ook praktische gevolgen voor de LHBTI-gemeenschap. Als mensen bij elkaar willen komen voor een evenement of een feestje, kunnen ze geen gegevens over de bijeenkomst delen. "Alles gaat gewoon door, maar dan ondergronds. We moeten zo veel mogelijk uit het zicht blijven voor de autoriteiten", zegt Vitali.
Buitenlanders die volgens de autoriteiten LHBTI-propaganda verspreiden, kunnen het land uit worden gezet. "En als je een boete krijgt, weet je dat het geld direct naar Poetins oorlogskas stroomt. Dat is een extra reden om je stil te houden."
Niemand stemt tegen
Toen het Russische parlement de nieuwe wet deze week aannam, stemde niemand tegen. De voorzitter van de Doema schreef op sociale media: "Met deze wet kunnen wij de toekomst van onze kinderen en ons land beschermen tegen de duisternis die de Verenigde Staten en Europa verspreiden." Dat de strengere wet juist nu wordt ingevoerd, heeft volgens experts dan ook te maken met de oorlog in Oekraïne.
"Je ziet dat de anti-LHBTI discussie in de Russische politiek vooral oplaait wanneer het niet goed gaat met de binnenlandse politiek", zegt Hartog. "Het onderwerp dient als een bliksemafleider en verbindende factor, iets waarachter de traditionele Russische samenleving zich kan scharen. Ook nu is dat waarschijnlijk het geval. Het grote succes in Oekraïne blijft uit, en veel Russen voelen zich ongemakkelijk bij het idee dat Rusland nu oorlog voert tegen een broedervolk."
Ook Vitali ziet een verbinding tussen deze wet en de oorlog. "Omdat de oorlog in Oekraïne slecht loopt, zoekt de overheid vijanden binnen Rusland. En de LHBTI-gemeenschap wordt gezien als pro-westers, dus wij zijn een doelwit."
Hoop
Ondanks de strengere wetgeving houdt Vitali een sprankje hoop. "Als het gaat om LHBTI-rechten, lopen we in Rusland tientallen jaren achter op landen als Nederland. Maar ik ben ervan overtuigd dat we ook in Rusland meer rechten zullen krijgen. Ik weet niet wanneer, maar we houden hoop dat het politieke systeem uit elkaar spat, en dat wij meer rechten krijgen."