Schrikbeeld van super-El Niño in najaar groeit: 'Met doden tot gevolg'
Overstromingen, mislukte oogsten, bosbranden, recordtemperaturen, noem het maar op. Meteorologen waarschuwen voor extreme weersomstandigheden komend jaar. De reden: El Niño. Het weerfenomeen kan dit jaar grotere gevolgen hebben dan ooit.
Meteoroloog Maurice Middendorp van Buienradar is er inmiddels wel van overtuigd: "El Niño gaat komen. Binnen nu en twee maanden is het waarschijnlijk officieel." Maar dat is niet alles, volgens Middendorp is er zelfs kans op een zogenoemde 'super-El Niño'.
Warm water bij Zuid-Amerika
Eerst maar even de uitleg van het weerfenomeen. Want wat is El Niño eigenlijk? Middendorp legt uit: "Voor de kust van Zuid-Amerika borrelt warm zeewater omhoog. Daardoor stijgt warme lucht op en krijg je daar lagedrukgebieden. Aan de andere kant van de Grote Oceaan krijg je dan juist hogedrukgebieden. Warmte en droogte dus. Dat zorgt voor een kettingreactie over de hele wereld."
Waarom dat warme water opborrelt bij Zuid-Amerika is onduidelijk, zegt Middendorp. "Wetenschappers tasten nog altijd in het duister."
De gevolgen van een El Niño in één oogopslag:
We spreken van een El Niño als het zeewater in de Grote Oceaan drie maanden lang een afwijking heeft van meer dan 0,5 graad, zegt Middendorp. Maar als dat zeewater drie maanden lang een afwijking van ruim 2 graden heeft, spreken we van een super-El Niño. En dan zijn de gevolgen uiteraard nog groter. In deze grafiek zie je de verwachtingen voor de komende tijd.
Warme jaren op komst
In 1997 en eind 2015, begin 2016 was er sprake van zo'n super-El Niño, zo kun je zien in deze cijfers. De Verenigde Naties stelde toen dat 60 miljoen mensen in acute nood kwamen door het verschijnsel. Zo ontstond er hongersnood in het zuiden van Afrika en kampte Australië met zware bosbranden. In Zuid-Amerika waren er juist zware overstromingen die aan meerdere mensen het leven kostten. Honderdduizenden verloren hun huis.
2016 was de laatste sterke El Niño tot nu toe. Dat jaar is mede daardoor het warmste jaar tot nu toe. We kunnen onze borst natmaken. Het KNMI schrijft op hun site: "Als El Niño inderdaad doorzet, zal 2024 waarschijnlijk warmer worden dan 2016."
Maar de gevolgen zijn – zoals je kunt zien in de afbeelding hierboven – niet overal ter wereld hetzelfde. Een overzicht van gebieden, en de gevolgen van El Niño:
Nederland / Europa
Eerst maar eens kijken naar onszelf, krijgen wij last van El Niño? Het korte antwoord: niet echt. Maar het zou wel kunnen dat we door El Niño volgend jaar weer een nat voorjaar hebben. De lentes na een El Niño zijn in Europa doorgaans namelijk natter dan normaal. Het KNMI: "Dat is een vertraagd gevolg van El Niño. Het natte voorjaar komt voor in een strook die zich uitstrekt over Zuid-Engeland, Noord-Frankrijk, Nederland, België en Duitsland en in een gebied rond Oekraïne. In Spanje en Portugal valt in de herfst bij El Niño iets meer regen."
Maar toch. Over het algemeen kan gezegd worden: Europa heeft amper last van de gevolgen, in vergelijking met andere werelddelen.
Azië
Eén van de belangrijkste effecten van El Niño is dat het regengebied dat boven Zuidoost-Azië ligt naar de Grote Oceaan verschuift. Het gevolg: droogte. In Indonesië en op de Filipijnen kan dat serieuze impact hebben op bijvoorbeeld de oogsten. De voedselvoorziening kan in deze regio door El Niño onder druk komen te staan.
Zuid-Amerika
Het noorden van Zuid-Amerika ziet El Niño niet graag komen. De noordkust van Zuid-Amerika wordt door El Niño namelijk ook droger. Over het algemeen warmer de tropen op, waardoor de temperatuur op aarde gemiddeld gezien wat hoger is. Het KNMI stelt dat Zuid-Brazilië en Uruguay juist iets meer regen krijgen.
Ook is het zeewater van grote invloed op het koraal, zegt klimaatspecialist Bart Verheggen van RTL Nieuws. "Bij een bepaalde temperatuur verbleekt het koraal, als dat lang aanhoudt kan het afsterven."
Afrika
Natter wordt het in het najaar ook in Oost-Afrika, en in het zuiden van Afrika juist wat warmer en droger. "Er is ook een zwak effect op regen in de Sahel", zegt het KNMI.
Middendorp ziet dat de Hoorn van Afrika nu al natter wordt. "De grond is daar gortdroog en neemt niets op. Dat komt door de afgelopen jaren die droog waren. Het gevolg is dat er nu juist overstromingen zijn."
Het klinkt in eerste instantie misschien niet al te heftig. Daar wat natter, daar wat droger, daar iets kouder, daar iets warmer. Maar die veranderingen zorgen zoals gezegd voor mislukte oogsten, bosbranden en wat al niet meer. En dat is catastrofaal voor enorme bevolkingsgroepen.
