Dictator Assad blijft, dus zoeken landen Midden-Oosten weer toenadering

De meeste landen in het Westen zien Assad als oorlogsmisdadiger, verantwoordelijk voor gifgasaanvallen, martelingen en bombardementen. Maar in het Midden-Oosten realiseren ze zich nu dat hij nog lang in het zadel blijft zitten. Landen in de regio zoeken weer toenadering tot de dictator.

Zo zette deze week voor het eerst in meer dan tien jaar weer een Saudische minister voet op Syrisch grondgebied. Prins Faisal bin Farhan Al Saud, minister van buitenlandse zaken, was in Damascus om te praten over het opnieuw aanhalen van diplomatieke relaties. "Saudi-Arabië is klaar met de oorlog en zet er nu een streep onder", zegt Olaf Koens, correspondent Midden-Oosten.

Bilaterale samenwerking

Het invloedrijke Saudi-Arabië - dat tijdens de oorlog nog wapens leverde aan de oppositie van Assad - wil het vliegverkeer weer op gang brengen tussen de landen en hun ambassade in Damascus heropenen.

Tunesië gaf vorige maand al aan dat te doen. De Tunesische president Kais Saied zegt de bilaterale samenwerking met het land te willen verbeteren en de 'historische broederschap' te behouden. Volgens Olaf Koens heeft dat onder meer te maken met de vele Syrische vluchtelingen die het land huisvest en op den duur terug wil sturen.

In 2018 besloten de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein al de deuren van hun ambassades opnieuw te openen en hiermee hun diplomatieke vertegenwoordiging te herstellen in de Syrische hoofdstad.

'Assad's regime gaat niet vallen'

"Het heeft lang geduurd voordat de meeste landen het door hadden, maar Assad's regime gaat niet vallen", zegt Nikolaos van Dam, oud-diplomaat en voormalig speciaal gezant voor Syrië. Buurlanden hebben meer aan een samenwerking met Assad en een wederopbouw van Syrië, dan een land in puin. "Dat zorgt voor meer stabiliteit en een beter imago van de regio."

De geopolitieke voordelen van een verzoening wegen volgens Van Dam dan ook het zwaarst. Al heeft het land op economisch vlak niet veel te bieden. "Er is nauwelijks olie en ze zijn straatarm: van een kale kip kan je niet plukken."

Om tijdens de oorlog alsnog geld binnen te krijgen exporteert Syrië amfetaminepillen, beter bekend als Captagon, waarvan vrijwel zeker is dat president Bashar al-Assad en zijn vertrouwelingen achter de productie zitten.

Vanuit de Verenigde Staten zijn er sancties ingevoerd voor Syrische prominenten, onder wie twee van Assad's neven. De sancties zijn bedoeld om landen af te schrikken die weer banden aanhalen met Syrië.

Terugkeer Arabische Liga

Naast het heropenen van Syrische ambassades in de regio, lijkt er ook een terugkeer in de Arabische Liga mogelijk. Deze herentree wordt waarschijnlijk volgende maand besproken tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het samenwerkingsverband van 22 Arabische landen.

De eventuele toetreding is vooral een symbolisch statement. Olaf Koens: "Echt veel invloed heeft de liga niet, maar de terugkeer zou wel zorgwekkend zijn. Dit geeft een bericht af aan andere dictators dat je gewoon wegkomt met dit soort acties. Zelfs na het inzetten van gifgas."

Uit isolatie

Assad lijkt dus beetje bij beetje los te komen van de regionale isolatie waar hij de afgelopen jaren in heeft gezeten. Het zijn vooral de landen die niet direct door de oorlog zijn geraakt die nu een stap zetten.

Landen zoals Turkije en Libanon waar miljoenen Syrische vluchtelingen zitten, zijn er nog niet klaar voor om nu al de banden met Assad te herstellen, zegt Koens over de kwestie. "Dat de relatie met de Syrische president in de regio weer wordt aangehaald betekent niet per se dat er een tijdperk van vergeven en vergeten is aangebroken, maar het is wel een signaal."