Zeker 153 gevangenen gestorven in megagevangenissen El Salvador
Ten minste 153 gevangenen zijn sinds maart 2022 in El Salvador om het leven gekomen. Het zijn de gevolgen van het bewind dat president Nayib Bukele voert. Met grote gevangenissen, waar gedetineerden minder ruimte hebben dan varkens in megastallen, wil hij het bendegeweld in zijn land uitroeien.
Uit een rapport van mensenrechtenorganisatie Cristosal blijkt dat niemand van de 153 overledenen uiteindelijk is veroordeeld voor waar hij bij zijn arrestatie van werd beschuldigd. Officiële cijfers van de regering van El Salvador ontbreken, wat betekent dat het daadwerkelijke aantal doden waarschijnlijk nog hoger ligt.
Extreem bendegeweld
El Salvador is een klein land in Midden-Amerika dat al lange tijd wordt geteisterd door extreem bendegeweld. Jarenlang gold het als een van de gevaarlijkste landen ter wereld.
Nadat een pact tussen president Bukele en de bendes was mislukt, kondigde de leider van het land de noodtoestand af. Tienduizenden vermeende bendeleden werden opgepakt en nieuwe gevangenissen werden uit de grond gestampt. Zo ook het gloednieuwe 'Terrorisme Detentiecentrum', een van de grootste gevangenissen ter wereld waar plek is voor 40.000 gevangenen.
De 153 doden zijn het afgelopen jaar overleden als gevolg van martelingen en ernstige verwondingen. Bijna de helft van hen stierf aan de gevolgen van geweld. Van een aantal is zelfs duidelijk dat ze geen medische hulp kregen, laat staan medicijnen en voedsel. Ook ondervoeding werd een aantal van hen fataal.
Om tot de cijfers te komen, sprak Cristosal met familie en naasten van overledenen. Daarnaast analyseerde de organisatie onder andere foto's en rapporten van mortuaria. Daarop was meerdere malen te zien hoe lijken snijwonden vertoonden, kneuzingen hadden die waarschijnlijk afkomstig waren van slagen en verwondingen hadden die duidden op wurging.
Marteling
Zo ook een 23-jarige jongen, die in april van 2022 om het leven kwam en in een gesloten kist aan zijn familie werd afgeleverd. Niet alleen bleek hij gebroken voeten en handen te hebben, ook had hij brandwonden op zijn rug, waaruit blijkt dat hij is gemarteld.
Op het lichaam van een andere, 24-jarige man waren snijwonden bij zowel zijn schouders als knieën zichtbaar.
Willekeurig opgepakt
Mensenrechtenorganisaties maken zich boos om de aanpak van Bukele. De ruimte die een gevangene heeft, voldoet niet aan de internationale standaarden en verdachten zouden willekeurig worden opgepakt. Het merendeel van de gedetineerden zit zonder proces vast.
"Er worden mensen opgepakt, omdat ze tatoeages van hun bende hebben", legde Chris van der Borgh (Universiteit Utrecht), die onderzoek deed naar bendegeweld, eerder uit. "Maar sommigen van hen hebben hun straf al lang uitgezeten. Die zijn niet meer actief."
De sterfgevallen in El Salvador tonen volgens Cristosal het falende beleid van gevangenismedewerkers aan. Fundamentele rechten zouden worden geschonden. Denk hierbij aan het benoemen van iemands rechten bij zijn arrestatie en de reden daarvoor, of de toegang tot een advocaat.
68.000 arrestaties
Officieel heeft de regering sinds maart 2022 meer dan 68.000 mensen gearresteerd. Maar gezien het huidige beleid van de president zal dat aantal blijven oplopen.
Uit een analyse van The Financial Times bleek eerder dat de vrees bestaat dat bendeleden vanuit de gevangenis hun criminele praktijken kunnen voortzetten. Dat deden ze vaak al in de oude gevangenissen.
In het Terrorisme Detentiecentrum zouden ruim duizend bewakers werken. Zelfs als die allemaal tegelijk aan het werk zijn, heeft elke bewaker zeker veertig gevangenen onder zijn hoede. Gevangenen kunnen zo vaak ongestoord hun eigen gang gaan.