Steun voor Timmermans' natuurherstelwet, maar het was op het nippertje

Precies de helft stemde voor een amendement om de beoogde wet te verwerpen, maar de andere 44 leden stemden daartegen. De regels bepalen dat bij het staken van de stemmen het verwerpingsamendement niet wordt aangenomen, zoals de christendemocraten en een aantal liberalen hoopten.

Timmermans presenteerde bijna een jaar geleden een nieuwe wet om de natuur in Europa te herstellen. Ecologen en wetenschappers juichen de wet toe, maar een meerderheid van onze Tweede Kamer is juist kritisch.

Wat houdt de wet precies in?

De Europese Commissie stelt dat meer dan 80 procent van de natuur in Europa in slechte staat verkeert. Om dat te herstellen is door Timmermans een groot plan gepresenteerd. Daarin staat onder meer dat alle Europese landen in 2030 maatregelen moeten hebben genomen om ten minste 20 procent van de beschadigde natuur in eigen land te herstellen.

Die gebieden mogen landen zelf aanwijzen, maar er zijn nog wat extra voorwaarden. Zo moet op landbouwgrond meer biodiversiteit komen, moeten steden vergroenen en moet het pesticidegebruik afnemen zodat insecten weer planten kunnen bestuiven. 

Stok achter de deur

"Deze natuurherstelwet is nodig om ervoor te zorgen dat landen ook echt hun natuur gaan herstellen", zegt ecoloog Patrick Jansen van de Wageningen Universiteit. ''Nederland heeft al dertig jaar geleden afgesproken het wereldwijde verlies van biodiversiteit om te keren. Maar als je daar geen harde afspraken over maakt, blijft zoiets vrijblijvend.''

Volgens Jansen trekt de biodiversiteit dan uiteindelijk aan het kortste eind, afgezet tegenover bijvoorbeeld economische belangen. ''Deze wet biedt garanties dat beloftes die landen hebben gedaan ook echt zullen worden nagekomen.'' 

Dat herstel van de natuur is volgens Jansen ook cruciaal. ''Veel van onze ecosystemen staan onder druk, maar die hebben we als mens keihard nodig. Denk alleen al aan de insecten die onze bloemen moeten bestuiven. Veel insecten hebben het zwaar en dat kan direct van invloed zijn op onze gewassen.''

'Nederland op slot'

Maar lang niet iedereen is enthousiast over Timmermans' plan. Dat komt met name door het 'verslechteringsverbod' dat in de wet staat. Dat houdt in dat bijvoorbeeld het bouwen van woningen of de landbouw geen negatieve effecten mogen hebben op de natuurgebieden. 

Dit geldt nu al voor de zogenoemde Natura-2000 gebieden. Door te veel stikstofuitstoot mogen veel projecten in die gebieden niet meer doorgaan. Dat zou nu voor alle natuurgebieden gaan gelden. "En dat is veel te ingrijpend", zegt een woordvoerder van Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO) tegen RTL Nieuws. 

LTO: ''Laten we vooropstellen dat we voor natuurherstel zijn. Maar deze wet schiet zijn doel voorbij. Dit is een stapeling van beleid die het onmogelijk maakt om nog landbouw uit te voeren.''

Op het verslechteringsverbod is zoveel kritiek gekomen dat Timmermans afgelopen week al een compromis voorstelde. In plaats van een 'resultaatverplichting' zou er alleen een 'inspanningsverplichting' moeten zijn om ervoor te zorgen dat de natuur niet achteruit gaat bij het bouwen van woningen of de landbouw.  

Toch gaat dat veel tegenstanders nog niet ver genoeg. Zij vrezen dat Europese rechters landen alsnog kunnen verplichten ervoor te zorgen dat natuurgebieden niet achteruit mogen gaan.

Europarlementariër Jan Huitema (VVD) gaf eerder bij het radioprogramma Dit is de Dag al aan dat hij zeker wil weten dat dit voor Nederland 'geen stikstofcrisis 2.0' wordt. Hij is dan ook tegen de wet. 

'Natuurherstel is geen natuurbescherming'

Bas Eickhout, Europarlementariër namens GroenLinks, is juist voor de wet. Eickhout: ''De wet is cruciaal voor het verbeteren van de natuur in Europa, die in deplorabele staat verkeert.'' Ook verwacht Eickhout niet dat we door de wet op slot gaan. 

"Het voorstel laat heel veel ruimte voor nationale invulling", zegt Eickhout. ''Daarbij is natuurherstel geen natuurbescherming. De extra inspanningen zullen voor Nederland beperkt zijn en er is straks nog voldoende ruimte voor economische activiteiten. De spookbeelden van andere partijen zijn onjuist.''

Ecoloog Jansen vult daarbij aan dat we hier op de lange termijn juist economisch baat bij hebben. ''Wetenschappers geven aan dat juist natuurherstel noodzakelijk is om de landbouw en de economie toekomstbestendig te maken. Verlies van biodiversiteit schaadt bijvoorbeeld ook de teelt van fruit en andere gewassen die door insecten worden bevrucht.''

Het is een gedachte die wordt ondersteund door een groot collectief van Europese bedrijven. Zij stellen dat we 'de natuur nodig hebben voor onze voedselproductie' en dat dit op de langere termijn gevaar loopt als we nu niets doen. 

Lange stemprocedure

Vandaag stemde eerst de milieucommissie van het Europees Parlement over de natuurherstelwet. Dit zijn 88 leden, onder wie Huitema en Eickhout. Maar zij zijn niet de enigen die erover stemmen: dinsdag bepalen de lidstaten individueel hun positie, en in juli gaat het hele Europese Parlement nog over de wet stemmen. 

Toch keek iedereen met spanning naar de stemming van vanochtend. Als de wet was afgewezen, zou dat een tegenvaller zijn geweest voor Timmermans. Om het voorstel dan door het Europees Parlement te loodsen, had de Eurocommissaris zijn natuurherstelwet nog verder af moeten zwakken.