Zo zet kledingmerk Shein influencers in om misstanden te verbloemen

Een ruime fabriekshal met veel licht, jurkjes die langs glijden aan hangers op automatische rails, en werknemers die elk kledingstuk met zorg vaststikken achter een naaimachine. Als je de beelden van influencer Destene moet geloven, hebben werknemers in de fabriek van het Chinese kledingmerk Shein het goed voor elkaar.

Goed betaald snoepreisje

"Ik had verwacht dat deze fabriek gevuld zou zijn met mensen die zich uit de naad werkten", klinkt de stem van de influencer onder de beelden. "Maar eerlijk gezegd werkte iedereen gewoon op een normaal, chill tempo, en ze waren niet eens aan het zweten." Volgens Destene waren de enigen die zweetten de zes influencers die een rondleiding kregen door de zogenoemde innovatiefabriek van Shein.

Die influencers uit de Verenigde Staten waren samen met hun partners uitgenodigd door Shein om op kosten van het populaire kledingmerk - met een hogere bedrijfswaarde dan die van Zara en H&M samen - naar China te komen. Daar werden hun diners en verblijf in een luxe hotel betaald, en kregen ze een tour langs leveranciers, een warenhuis en een van de 6000 fabrieken van het merk. De trip resulteerde in esthetische foto’s en video’s, begeleid door positieve teksten, op de veel gevolgde accounts van de influencers.

Een tactische zet van het omstreden merk, dat volgens een van de influencers 'een einde' wilde maken 'aan de geruchten' door het productieproces aan de wereld te laten zien. Maar niet zo handig voor de influencers, die daarop nu - een week na de brand trip - zoveel kritiek en haat krijgen dat hun video’s viraal zijn gegaan. Veel volgers vinden dat de influencers geen oog hebben voor de slechte werkomstandigheden waardoor Shein meermaals negatief in het nieuws kwam.

Misstanden

Zo kaartte de ngo Public Eye in 2021 aan dat arbeiders in fabrieken die aan Shein leveren soms tot wel 75 uur per week werkten en maar één dag vrij hadden per maand. Vorig jaar ontdekte Channel 4 door undercover te gaan dat in minstens twee fabrieken arbeiders dagen van 18 uur maakten. In één fabriek kregen arbeiders nog geen 2 eurocent betaald per kledingstuk; in een andere 4 cent.

Ook zouden kledingstukken van Shein katoen bevatten uit de omstreden Xinjiang-regio, waardoor het risico bestaat dat er sprake is van slavernij. "Mensen die in heropvoedingskampen zitten, zoals Oeigoeren en andere minderheden, worden gedwongen in de katoenproductie te werken", legt China-correspondent Roland Smid uit. In de VS is de import van kleren met katoen uit deze regio al verboden, in de EU ligt een wetsvoorstel op tafel.

Verder ontdekte het Canadese CBC News dat sommige Shein-kledingstukken 'zorgwekkende' hoeveelheden chemische stoffen bevatten, zoals PFAS en lood. Een kleuterjasje bevatte bijna twintig keer zoveel lood als volgens Canadese standaarden veilig is voor kinderen. Voor de werknemers vormt dat zelfs nog meer gezondheidsrisico's dan voor consumenten.

Volgens Melissa Wijngaarden, oprichter van het duurzame kledingplatform Project Cece, realiseren mensen zich steeds meer dat iemand anders de prijs betaalt voor goedkope kleren. “Veel mensen weten al dat het bij H&M en Zara niet altijd goed zit, maar bij nieuwe bedrijven als Shein is het nóg slechter“, vertelt ze aan RTL Nieuws. “Shein wordt ook wel ultrafastfashion genoemd, want per dag zetten ze niet zo’n honderd, maar gemiddeld zesduizend nieuwe producten online. Elke dag!”

‘Klootzakkerig’

Het is niet zo dat de influencers met geen woord over deze misstanden reppen. Nee, ze raken het onderwerp wel aan, maar ze geven het beeld weer dat Shein ze heeft laten zien. In een van haar video’s staat Destene te praten met een werknemer achter een naaimachine. “Toen ik de arbeiders interviewde, waren velen van hen echt verrast door mijn vragen over kinderarbeid en lood in kleren”, klinkt haar stem op de achtergrond. “Ze zeiden: onze kinderen zijn net als jullie, druk met sociale media. Ze werken niet in fabrieken. En onze kleding wordt voor productie onderworpen aan strenge tests.” Ook maken ze volgens Destene normale uren.

Volgens Smid lijkt de fabriek in de video’s niet eens op echte fastfashionfabrieken. Hij legt uit dat westerse influencers vaker worden ingezet door Chinese bedrijven, maar dat Shein nu wel heel hard probeert een ander beeld te schetsen dan de werkelijkheid. “Als een influencer door een Chinese autofabrikant wordt ingezet, is dat nog betrekkelijk onschuldig, want dan test diegene een product. Het is alleen misleidend omdat die persoon betaald wordt om een positief beeld te schetsen,” zegt hij. “Maar dit voorbeeld gaat verder dan 'gewone' consumentenmisleiding. Shein gebruikt influencers nu om zijn eigen beleid wit te wassen.”

Ook Wijngaarden zegt dat dit soort campagnes meestal subtieler zijn, en noemt dit 'wel heel brutaal'. “Ik moet zeggen dat ik in al die jaren in deze sector toch wel wat heb meegemaakt, maar dit is echt het klootzakkerigste dat ik heb gezien.”

Excuusvideo

Dani Carbonari, een van de influencers die mee was, heeft al haar video’s van de tour verwijderd na alle kritiek. Ze verwijderde ook de video waarin ze zichzelf verdedigde door te zeggen dat ze de fabriek met haar 'eigen twee ogen' had gezien, en haar volgers niet. In plaats daarvan ging Carbonari gisteren live met een excuusvideo. “Ik had meer onderzoek moeten doen van tevoren. Ik neem verantwoordelijkheid voor wat ik heb gedaan”, zegt ze in de video. “Ik zal hiervan leren en blijven groeien.”

Destenes video’s staan nog wel online, hoewel het erop lijkt dat ze na de ophef geen nieuwe content meer heeft geplaatst. Aan het eind van haar laatste video over Shein, op 18 juni, zegt ze: ‘Er is nog zoveel te zien hier, dus kom vooral terug voor de vierde video!’, maar die video is nooit verschenen. Een van de andere influencers, Kenya Freeman, ging gisteren ook live. In de video vraagt ze Instagrammers om alsjeblieft te stoppen met het sturen van doodsbedreigingen, die volgens haar massaal zijn binnengekomen sinds het reisje naar China.

Woke-washing

Wijngaarden vindt dat Shein het vuile werk laat opknappen door deze influencers. "Dat vind ik de schofterigheid van deze campagne, dat het bedrijf zo expliciet deze mensen gebruikt om zichzelf in een beter daglicht te zetten."

En, denkt Wijngaarden, daarvoor hebben ze ook nog eens niet-typische influencers gekozen, terwijl het bedrijf deze negatieve reacties had kunnen zien aankomen. "Ik vind het opvallend aan deze campagne dat vijf van de influencers mensen van kleur zijn, en een van hen een plussizemodel. Alsof Shein de negatieve reacties uit de samenleving wilde compenseren door met mensen uit gemarginaliseerde groepen samen te werken." Wijngaarden noemt het woke-washing, waar sprake van is als bedrijven progressieve waarden alleen gebruiken om hun eigen reputatie te verbeteren. "En dat terwijl dit funest kan zijn voor de toekomstige samenwerkingen van deze influencers."

In een algemene reactie op de ophef laat het bedrijf weten 'bedroefd' te zijn om de 'backlash' die de influencers moeten incasseren. "Er is geen ruimte voor pesterijen en haat, en Shein staat achter elke influencer en ontwerper."

Een woordvoerder van Shein laat verder aan RTL Nieuws weten dat de video's van de influencers en hun commentaar 'authentiek' zijn, en dat Shein 'het perspectief van elke influencer op haar ervaring' respecteert. "We kijken ernaar uit om door te gaan met het bieden van meer transparantie over ons bedrijfsmodel en onze activiteiten."