Zuid-Korea biedt mensen geld om baby's te krijgen, maar bijna niemand hapt toe

Zuid-Korea is het land waar de minste baby's worden geboren. Gemiddeld krijgen vrouwen er 0,7 kinderen, melden Koreaanse en internationale media. En daardoor neemt de bevolking van het land af: er overlijden meer mensen dan er worden geboren. In veel hoge-inkomenslanden neemt het geboortecijfer af, maar nergens zo dramatisch als in Zuid-Korea.

Volgens de overheid gaat dat gepaard met verschillende problemen. Zo neemt het aantal mensen af dat kan werken. Daardoor krijgt de overheid minder belastinggeld binnen. Zuid-Korea vindt met moeite genoeg militairen voor het leger, al hebben mannen in het land dienstplicht. Naar verwachting zal het aantal dienstplichtigen met bijna de helft afnemen in de komende twintig jaar. Ook neemt het aantal studenten aan universiteiten al achttien jaar achter elkaar af, waardoor sommige scholen zelfs 'zombie-universiteiten' worden genoemd.

Daling niet te stoppen

Om die problemen tegen te gaan, probeert de overheid stellen op verschillende manieren aan te moedigen om kinderen te krijgen. Sinds 2006 gaf de staat omgerekend bijna 200 miljard euro uit aan subsidies voor mensen die een kind krijgen. Maar het geboortecijfer bleef alleen maar verder dalen. Waar in 2021 Zuid-Koreanen gemiddeld nog 0,81 kind kregen, nam dat in 2022 af naar 0,78. Voor het tweede kwartaal van 2023 lag dat getal dus op 0,7.

Maar de in 2022 verkozen president Yoon Suk-yeol geeft niet op. Vorige week presenteerde hij de nieuwe begroting voor zijn kabinet, inclusief geld voor nieuwe maatregelen om het ouderschap aantrekkelijker te maken. Ouders zullen vanaf 2024 omgerekend 8.400 euro krijgen tijdens het eerste levensjaar van hun kind. Eerst lag dat bedrag op 5.880 euro.

Maandelijkse toelage

Ouders met kinderen van 1 tot 2 jaar oud krijgen dan nog eens 4.200 euro. Er is ook nog een maandelijkse toelage, totdat kinderen naar de basisschool gaan. In Busan, de op twee na grootste stad in Zuid-Korea, wordt ook nog eens een bonus gegeven van 7.000 euro aan ouders met minstens drie kinderen.

Ook wordt vanaf 2024 het totale ouderschapsverlof verlengd van twaalf naar achttien maanden. Ouders kunnen verder korting krijgen op kinderopvang. En de president wil de hypotheekrente verlagen en meer sociale huurwoningen beschikbaar maken voor mensen met kinderen.

Klinkt mooi, zeker omdat de Zuid-Koreaanse overheid normaal gesproken weinig geld uitgeeft aan sociale zekerheid. Toch denken experts dat ook deze nieuwe subsidies het probleem niet gaan oplossen.

Structurele problemen

"Het lage geboortecijfer komt door structurele problemen in hoe de maatschappij is ingericht", zegt Koreadeskundige Casper van der Veen. "De overheid werpt een paar voordeeltjes toe, maar de echte problemen worden niet aangepakt."

Eén van de redenen dat Zuid-Koreaanse stellen weinig kinderen krijgen, is genderongelijkheid in het land. The Wall Street Journal sprak met een 32-jarige Koreaanse die veel voorbeelden kent van vrouwen die promotie misliepen na een zwangerschap of die het niet lukt hun baan te combineren met het moederschap. "Ik beschouw de overheidssubsidies als een positieve stap, maar nog steeds onvoldoende", zegt ze. "Omdat vrouwen zich cultureel gezien nog steeds moeten bezighouden met hoe het opvoeden van een kind hun carrière zal beïnvloeden."

En die carrière is één van de belangrijkste dingen in Zuid-Korea. Niet in het minst om de hoge kosten van levensonderhoud te kunnen betalen. Hoewel de huizenprijzen nu weer wat dalen, namen die van 2017 tot 2021 met bijna 40 procent toe. De gemiddelde prijs voor een appartement in de hoofdstad was in januari 2023 omgerekend nog steeds bijna 900.000 euro, wat 75 procent meer is dan in Amsterdam. Terwijl het gemiddelde salaris in heel Zuid-Korea volgens de site Average Salary Survey lager ligt dan in Nederland.

Bijles peperduur

Een andere kostenpost: het onderwijs dat een kind in de toekomst zal genieten. "Het is normaal dat middelbare scholieren in Zuid-Korea na hun reguliere lessen nog bijscholing volgen aan privéscholen", zegt Van der Veen. In 2022 gaven Zuid-Koreaanse ouders een recordbedrag van omgerekend bijna 19 miljard euro uit aan bijles.

Sommige kinderen zijn daardoor van 7 uur 's ochtends tot 11 uur 's avonds van huis voor onderwijs, zegt Van der Veen. Dat heeft alles te maken met de belangrijke rol die onderwijs en carrière spelen in de Zuid-Koreaanse samenleving. "Er is sprake van een meedogenloze prestatiemaatschappij, die mensen enorm veel druk oplegt om met elkaar te concurreren."

Ouderschap niet meer haalbaar

Zuid-Koreanen hebben het gevoel dat er zoveel van ze wordt verwacht, dat ze niet voor zich zien hoe kinderen ook nog in dat plaatje passen. "Een vrouw die ik sprak, zei letterlijk: kinderen zijn een luxe die ik me niet kan permitteren."

Hoewel het merendeel van de Zuid-Koreaanse stellen zonder kinderen daar bewust voor kiest, is voor sommige stellen die wél kinderen willen het ouderschap tot iets verworden dat niet meer haalbaar lijkt, zegt Van der Veen. "Ze zijn niet ongewenst kinderloos door een vruchtbaarheidsprobleem, maar door het maatschappelijke probleem van financiële en sociale druk. Hoe tragisch is dat?"

Een 39-jarige Zuid-Koreaanse vertelt aan Al Jazeera hoe zelfs het opvoeden van een kind als een concurrentiestrijd kan voelen. “Het krijgen van een kind zou een enorme verantwoordelijkheid zijn, omdat ik het dan net zo zou moeten doen als mijn eigen ouders, wat een enorme standaard is om aan te voldoen”, zegt ze. “Ik heb nooit zwanger willen zijn. Ik ga mijn carrière niet opofferen voor een kind.”

Er zijn volgens Van der Veen ook ouders die twijfelen of ze kinderen überhaupt wel in deze competitieve maatschappij willen opvoeden. Het land staat wereldwijd op nummer vier van de landen met het hoogste zelfmoordcijfer. Uit een enquête van Korea Women’s Development Institute bleek volgens lokale media dat 75 procent van de ondervraagden tussen de 19 en 34 jaar 'ja' antwoordde op de vraag of ze liever in een ander land dan Zuid-Korea wilden wonen.

Enorme prestatiedruk

Het is de keerzijde van de focus op onderwijs en carrière waardoor de economie van het land vanaf de jaren 70 razendsnel is ontwikkeld. "Zuid-Korea is in één generatie tijd gegaan van een land dat ontwikkelingshulp ontving, naar een land dat hulp uitdeelde, met inmiddels een hoger BBP dan Nederland", zegt Van der Veen. Maar dat houdt de enorme prestatiedruk waarschijnlijk in stand. "Men denkt: wat we nu hebben bereikt, moeten we vasthouden."