Belastingaanslag voor koning stap dichterbij: zo zit het bij andere vorsten
Een tweederde meerderheid van de Eerste en Tweede Kamer is het erover eens: onze koning moet net zoals iedere andere Nederlander belasting gaan betalen. Is hij de enige Europese vorst die nog geen inkomstenbelasting betaalt, of zijn er koningshuizen waar wel een blauwe brief op de mat valt? Een overzicht van enkele koningshuizen in Europa.
In totaal kent Europa nog acht erfelijke koningshuizen. Naast ons eigen land zijn dat België, Denemarken, Liechtenstein, Luxemburg, Monaco, Noorwegen, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zweden. We lichten ze niet allemaal uit, maar beginnen met ons buurland.
België: koning vrijgesteld, de rest niet
In ons buurland België is de 63-jarige koning Filip vrijgesteld van directe belastingen, volgens Herman Matthijs, hoogleraar Openbare Financiën aan de Universiteit Gent. "Maar leden van het Koninklijk Huis, zoals zijn vader Albert, betalen wél inkomstenbelasting." Koning Albert II bijvoorbeeld, die in 2013 afstand deed van de troon, ontving in 2021 980.000 euro. Het oudste kind van Albert, prinses Astrid, ontving 341.000 euro, iets meer dan haar jongere broer, prins Laurent, die 327.000 euro krijgt. Deze giften worden dotaties genoemd.
Andere geldbronnen van de Belgische koninklijke familie zijn onroerend goed en het privévermogen, dat bestaat uit persoonlijke bezittingen. Het is niet duidelijk hoeveel het privévermogen waard is. In 2013 werd dat vermogen nog geschat op zo'n 12,5 miljoen euro.
Geen belasting, wel accijns en btw
De belangrijkste kosten van de hofhouding, zoals het personeel van de paleizen in Laken en Brussel, zijn opgenomen in de zogeheten Civiele Lijst. De Civiele Lijst wordt niet gezien als een inkomen van de koning. Er hoeft dus geen belasting over betaald worden, maar wel accijns en btw. In 2024 staat het bedrag voor de Civiele Lijst vast op bijna 15 miljoen.
Dit jaar gaat er uit de Belgische staatskas zo'n 43 miljoen euro naar het koningshuis. Ter vergelijking: de begroting van het Koninklijk Huis in Nederland voor 2024 is 55,9 miljoen euro, waarvan 7,6 miljoen euro doorbelast wordt. "Fiscale uitzondering vind je alleen maar in koninkrijken. En bij het Zweedse koningshuis is dat niet eens het geval. Dat geldt ook voor een republiek zoals Frankrijk. Er zijn geen fiscale uitzonderingen voor de president."
De belastingvrijstelling van koning Willem-Alexander is geregeld in de grondwet. Afschaffing vereist dus een grondwetswijziging, waarbij uiteindelijk minimaal 100 van de 150 Tweede Kamerleden en 50 van de 75 senatoren voor moeten stemmen. Die tweederde meerderheid is deze week behaald. In België is er geen grondwetwijziging nodig om de fiscale regels van de koning aan te passen.
Spanje: oud-koning wil belasting ontlopen
Het Spaanse koningshuis bezit, in vergelijking met het Nederlandse, geen zeilboot die jaarlijks een opknapbeurt nodig heeft van 60.000 euro. En leden van het Spaanse koningshuis betalen in vergelijking met Nederland wél inkomstenbelasting. "Koning Felipe en koningin Litizia doen dat ook netjes, althans volgens stukken die ze daarover openbaar maken", zegt Spanje-correspondent voor RTL Nieuws Richard Hogenkamp. "Koning Felipe en Letizia kregen in 2023 een gezamenlijk jaarinkomen van meer dan 400.000 euro. De moeder van Felipe, koningin Sofia ontvangt 121.186 euro per jaar."
100.000 euro inkomstenbelasting
Koning Felipe en Koningin Letizia betaalden in 2022 net iets minder dan 100.000 euro aan inkomstenbelasting. "Van de moeder van de koning, Sofia, weten we het niet. De zussen van Felipe betalen waarschijnlijk geen belasting, omdat ze geen inkomen hebben en een vergoeding voor 'vrijwilligerswerk' niet als salaris wordt gezien", aldus Hogenkamp.
De vorige koning van Spanje, Juan Carlos ligt al sinds zijn aftreden als koning in 2014 in de clinch met de Belastingdienst. Hogenkamp: "Hij vindt belasting niet iets voor koningen. In 2021 kwam-ie er toch niet onderuit, en heeft vanwege achterstallige belastingen een schikking van vier miljoen met de Spaanse staat getroffen. Hij probeert nu al een paar jaar fiscaal inwoner te worden van de Verenigde Arabische Emiraten. Dan hoeft ie geen belasting meer te betalen in Spanje en in de Emiraten bestaat geen belasting. Maar de Spaanse belastingdienst vecht dat aan. Zij eisen dat Juan Carlos nog tot zijn dood belasting moet betalen."
Omdat Juan Carlos er een financieel een zootje van had gemaakt, wat allemaal zeer schadelijk was voor het imago van het Koninklijk huis in Spanje, krijgt hij niets van de Staat.
De Spaanse koninklijke familie krijgt naast haar salaris een toelage van 8,5 miljoen euro voor het betalen van salarissen aan personeel, reizen die ze maken vanwege hun functie en zogeheten representatiekosten. Die toelage is belastingvrij.
Daarnaast woont de koninklijke familie gratis. Hogenkamp: "Ze hebben de beschikking over zeven paleizen en nog een hele rits landhuizen, landgoederen en bossen. Allemaal gratis. Daarnaast heeft Felipe een vermogen van ongeveer 2,5 miljoen euro, meer dan twee miljoen in aandelen en drie ton aan kunst en antiek. Ook daar betaalt hij geen belasting over."
Verenigd Koninkrijk: veruit het rijkste koningshuis
In 2020 liep de begroting voor het Britse koningshuis op tot bijna 100 miljoen euro per jaar, volgens berekeningen van CNN. Dat betekent dat een belastingbetaler ongeveer 1,47 euro per jaar kwijt is aan het koningshuis. De Britse koninklijke familie is een van de grootste en rijkste van Europa. Zo wordt het privévermogen van de koning Charles van het Verenigd Koninkrijk geschat op meer dan 2 miljard euro, zijn moeder Elizabeth liet een kleine 500 miljoen euro achter na haar dood. Over dat geld dat Charles heeft geërfd, wordt geen belasting betaald.
Naast de privé-erfenis liet de voormalige koningin zo'n 27 miljard euro aan landgoederen en andere bezittingen na die allemaal niet verkocht konden worden. Denk hierbij aan de koninklijke residenties zoals Buckingham Palace ter waarde van 4,8 miljard euro en Kensington Palace in de hoofdstad Londen met een geschatte waarde van 620 miljoen euro, maar ook aan bossen, landbouwgrond en een fors deel van de Britse zeebodem.
De Britten zijn een geval apart, zegt Herman Matthijs. "In Groot-Brittannië krijgt Charles een deel van de winst van de Crown Estate, de zogenoemde commerciële kroondomeinen. In de afgelopen twee jaar werd er meer dan 500 miljoen winst geboekt op deze kroondomeinen, waarvan 25 procent naar de koning gaat", zegt Matthijs. "Daarover betaalt hij geen belasting. Uit de begroting worden wel bijvoorbeeld de beveiligingskosten en officiële reizen betaald. Daar betaalt Charles vrijwillig belasting over."
Zweden: de koning is gewoon een burger
Er is maar één koningshuis dat geen fiscale uitzondering kent en dat is Zweden. "De koninklijke familie betaalt alle belastingen die normale burgers ook moeten betalen. Zoals bijvoorbeeld de inkomstenbelasting, zegt Matthijs. "Daar geldt ook: een staatshoofd is maar een gewone burger." De monarchie ontving in 2019 ongeveer 7 miljoen euro om de kosten van de officiële taken van de koning te dekken. Denk aan reizen naar het buitenland, personeel en het onderhouden van de koninklijke stallen.
In 2021 werd dit bedrag geschat op zo'n 13 miljoen euro door de Britse krant The Guardian. Toen ging ongeveer de helft naar kosten voor het vervullen van koninklijke taken, zoals de reizen die de koninklijke familie maakt voor het uitoefenen van hun ambt. Ook het personeel wordt uit deze pot betaald.
Kleinkinderen van lijst geschrapt
Het koninklijke echtpaar verdient op jaarbasis bijna 730.000 euro. Victoria, het oudste kind van de twee en daarmee kroonprinses, krijgt jaarlijks zo'n 410.000 euro gestort. Carl Philip, de zoon van het koningspaar, krijgt een toelage van ongeveer 100.000 euro. Opmerkelijk: in 2019 schrapte de koning de koninklijke titels van vijf kleinkinderen. Op deze manier wilde hij de hoeveelheid geld dat jaarlijks wordt uitgekeerd aan de koninklijke familie verlagen.
Alleen de twee kleinkinderen die troonopvolger kunnen worden, behouden het recht op de koninklijke toelage.