Verlaten eilandje met geheime militaire basis al jaren 'hel' voor vluchtelingen
Ruim twee jaar geleden strandden tientallen bootvluchtelingen uit Sri Lanka op een piepklein Brits eilandje midden in de Indische Oceaan. Niet zomaar een eiland, want er staat een geheime militaire basis. De vluchtelingen willen weg uit 'de hel', terwijl de verjaagde inwoners al meer dan vijftig jaar terug willen.
Het eilandje Diego Garcia hoort bij de Chagos-eilanden, die zijn gekoloniseerd door het Verenigd Koninkrijk. Het tropische stukje land ligt honderden kilometers verwijderd van de bewoonde wereld. Toch strandde er in 2021 een vissersboot met 89 Sri Lankaanse vluchtelingen die op weg waren naar Canada.
Nu zitten ze er nog steeds vast, in een geïmproviseerd kamp. Maar volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR is het eiland 'niet geschikt' voor het langdurig vasthouden van migranten, meldt de BBC.
Toch leverde hun asielaanvraag bij het Verenigd Koninkrijk tot nu toe niks op. Het eiland valt niet onder de grondwet van het VK en volgens gerechtelijke documenten is het Vluchtelingenverdrag er niet van toepassing. Daarom wachten de migranten nog steeds op antwoord vanuit het land dat duizenden kilometers verderop ligt.
Vorig jaar sprak de BBC al met enkele van deze vluchtelingen en hun advocaten. De migranten omschreven het tropische eiland als 'de hel' en noemden hun situatie 'uitzichtloos'. Eén man zei dat hij 'een levenloos leven leidde', hij voelde zich 'een dode'.
Hun advocaten zeiden dat minstens twaalf van hen zelfmoord hadden proberen te plegen. Ook was er sprake van seksueel misbruik in het kamp. Teruggaan naar Sri Lanka is voor hen geen optie. Ze zeggen daar niet veilig te zijn, omdat ze tijdens de burgeroorlog voor onafhankelijkheid streden.
Inheemse inwoners weggejaagd
Naast de tientallen gestrande vluchtelingen is het eiland akelig stil. Burgers zijn er niet meer welkom sinds de jaren 70, toen het Verenigd Koninkrijk Diego Garcia besloot te verhuren aan de VS. Die stationeerde er een geheime militaire basis en dwong alle burgers weg te trekken naar Mauritius. "Geheim betekent niet dat niemand van de basis mag weten," benadrukt Peter Wijninga, defensiedeskundige van het Haagse Centrum voor Strategische Studies. "Maar het houdt wel in dat niemand er mag komen."
Wijninga begrijpt de militaire voorkeur voor Diego Garcia vanwege de strategische ligging. Je kunt vanaf het eiland de oostkust van Afrika, het Midden-Oosten, het Indische subcontinent en Australië in de gaten houden. "Iets wat met de huidige nieuwe spanningen van pas komt."
Maar de geforceerde evacuatie wordt internationaal gezien als een 'schandaal', benadrukt Wijninga, en belandde zelfs bij het Internationale Strafhof in Den Haag. Dat gaf de gedeporteerde inwoners gelijk: de Britten moeten hier iets aan doen. Maar die uitspraak legde het Verenigd Koninkrijk naast zich neer en dus eisen de inwoners van Diego Garcia vandaag de dag nog steeds dat ze mogen terugkeren en compensatie krijgen.
Ook eisen ze herstelbetalingen en excuses van de VS, die voor de bouw van de militaire basis hun thuis afpakte. Dat gebeurt onder leiding van Olivier Bancoult, die de Chagos-vluchtelingengroep oprichtte. Hij stelt de VS aansprakelijk voor het leed dat de inwoners is aangedaan, liet hij aan de Amerikaanse krant de Washington Post weten.
Maar sinds twee jaar heeft het tropische eilandje er dus een nieuw probleem bij: gestrande migranten die er juist weg willen. Tot nu toe is de aanvraag voor internationale bescherming van slechts vijf mensen goedgekeurd, maar er is nog geen land waar ze naartoe kunnen.
