VS legt mogelijk sancties op aan Israëlische legereenheid: 'Gigantische stap'
De Amerikaanse regering zou op het punt staan om een Israëlisch bataljon te straffen voor vermeende mensenrechtenschendingen op de bezette Westelijke Jordaanoever. En dat is nog nooit eerder gebeurd. "Amerika wil hiermee duidelijk een signaal afgeven: wat jullie doen gaat een grens over."
Het Amerikaanse medium Axios bracht zaterdag als eerste het nieuws dat de Amerikaanse regering binnenkort sancties wil gaan opleggen aan een Israëlisch legereenheid. Het gaat om het Netzah Yehuda-bataljon, een speciale eenheid die bestaat uit voornamelijk ultra-orthodoxe en extreemrechtse Joodse mannen.
Het in 1999 opgerichte bataljon kent veelal vrijwilligers. De eenheid is speciaal in het leven geroepen, zodat deze jongeren nog zoveel mogelijk hun geloofstaken kunnen blijven uitvoeren. Zo kunnen ze blijven studeren en krijgen ze genoeg ruimte om te bidden.
'Heuveltop-jongeren'
"Maar als gevolg daarvan trekt dit ook extreemrechtse kolonisten aan", zegt Midden Oosten-verslaggever Pepijn Nagtzaam. "Het is daarom goed voor te stellen dat bij een dergelijke eenheid heftig gedrag verwelkomd wordt."
Sommigen van die jongeren worden ook wel 'heuveltop-jongeren' genoemd. "Dat zijn zeer orthodoxe joden die zelf nederzettingen willen stichten op de Westelijke Jordaanoever", zegt Nagtzaam.
Peter Malcontent, specialist in het Israël-Palestinaconflict en werkzaam aan de Universiteit Utrecht, vult aan: "Het is een beproefde methode om vanaf de heuveltoppen nederzettingen te stichten, omdat dat het makkelijker maakt om de omgeving te controleren en te domineren."
En dat bataljon ligt al langer onder vuur. "Het bataljon staat erom bekend dat het vrij hard optreedt", zegt Nagtzaam. De eenheid wordt onder meer beschuldigd van het doden van ongewapende Palestijnen. Ook zijn er aantijgingen van seksueel geweld en martelingen. Daarbij zou het gaan om misdaden die voor 7 oktober - de dag dat Hamas een bloedbad aanrichtte in Israël en de oorlog in Gaza begon - zijn gepleegd.
Hartstilstand
Een berucht incident deed zich voor begin 2022. Toen werd de 78-jarige Palestijnse Amerikaan Omar Assad opgepakt bij een checkpoint op de bezette Westelijke Jordaanoever. Vervolgens werd hij vastgebonden en geblinddoekt. Leden van het bataljon lieten hem alleen achter op de koude grond. Hij overleed kort daarna aan een hartstilstand, zo bleek na onderzoek.
Het Israëlische leger erkende dat het fout zat, maar niemand werd ervoor vervolgd. Alleen de officier van het bataljon ontving een reprimande en twee soldaten kregen een lagere rang. De zaak leidde tot veel verontwaardiging. Familieleden van Assad, die veelal in Amerika wonen, reageerden verbolgen op die uitkomst.
Na meerdere incidenten begon het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken eind 2022 met een onderzoek naar de eenheid. En nu staan de Amerikanen dus op het punt om het bataljon sancties op te leggen.
"Dat Amerika, de trouwste bondgenoot van Israël, voor het eerst overweegt om stappen te zetten, is echt een gigantische stap en een stevig signaal", zegt Nagtzaam. "Amerika wil hiermee aangeven: er zitten grenzen aan wat jullie doen op de Westelijke Jordaanoever en jullie gaan daar te vaak overheen."
Malcontent beaamt dat. Volgens hem willen de Amerikanen voorkomen dat de situatie op de Westelijke Jordaanoever nog verder verslechtert. "En als ook legereenheden Palestijnen wegpesten en mensenrechtenschendingen plegen, dan vindt Amerika dat het daar iets van moet zeggen."
De onderzoeker ziet dat Amerika sinds de mislukte Oslo-onderhandelingen in 2000 de boel de boel gelaten heeft, in de hoop dat het goed zou komen. "Maar sinds 7 oktober hebben de Amerikanen grofweg gezegd: dit mag nooit meer gebeuren." Daarom wil Washington zich meer inspannen om tot een oplossing te komen, en daarvoor is een tweestatenoplossing van belang. "En dan is het ook belangrijk om te kijken naar de Westelijke Jordaanoever", zegt Malcontent.
Illegale nederzettingen
In de loop der jaren hebben steeds meer kolonisten zich op de Westelijke Jordaanoever gevestigd. Inmiddels gaat het om zo'n 650.000 kolonisten, die beschermd worden door het Israëlische leger. Volgens internationaal recht zijn die nederzettingen illegaal.
Malcontent acht het ook goed mogelijk dat Washington met de sancties de regering van Netanyahu onder druk wil zetten. "Dat de boodschap is: houd die radicale ministers onder controle."
Daarnaast is het volgens hem een signaal naar de omringende Arabische landen en de Palestijnse Autoriteit van president Abbas, die het in delen van de Westelijke Jordaanoever voor het zeggen heeft. "Wij nemen jullie serieus, ook op de Westelijke Jordaanoever."
Het is nog niet bekend om wat voor sancties het gaat. Maar volgens Axios en de website Walla!News zullen die inhouden dat het bataljon niet langer Amerikaans materieel krijgt. Ook worden de soldaten uitgesloten van deelname aan gezamenlijke oefeningen. Volgens de Israëlische krant Haaretz overwegen de Amerikanen om eveneens sancties aan andere eenheden op te leggen.
'Absurd'
Israëlische leden van het kabinet reageren sterk afkeurend op het uitgelekte nieuws. "Dit is het toppunt van absurditeit", zei premier Netanyahu. Ook minister Gallant van Defensie laat in een statement weten dat dit 'niet het juiste pad van vrienden en partners is'. Het Israëlische leger zegt dat het Netzah Yehuda-bataljon opereert volgens de principes van het internationaal recht.
Een aantal landen heeft al sancties opgelegd tegen Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever. Zij worden verdacht van het gebruik van geweld tegen Palestijnen. En vorige week vaardigde de EU sancties uit tegen vier extremistische kolonisten. Dat houdt in dat ze niet langer naar Europa kunnen reizen en hun Europese tegoeden worden bevroren.
Verslaggever Pepijn Nagtzaam ging vorige week langs bij een Palestijns dorp dat recent door Israëlische kolonisten is aangevallen, zoals te zien is in deze video: