Hongarije wil NAVO-lidmaatschap herdefiniëren, experts kritisch
De Hongaarse premier Viktor Orbán wil een uitzonderingspositie binnen de NAVO, omdat het zich wil losmaken van de groeiende steun voor Oekraïne. Experts noemen het 'asociaal' en 'schadelijk voor de solidariteit' binnen de NAVO.
In een interview met de Hongaarse Kossuth Radio zei Orbán gisteren dat hij het NAVO-lidmaatschap van zijn land wil 'herdefiniëren'. Daarmee hoopt hij te bereiken dat Hongarije geen bijdrage hoeft te leveren aan missies buiten NAVO-grondgebied. Volgens de Hongaarse premier wordt daar op dit moment al hard aan gewerkt door advocaten en militaire functionarissen.
"Dat valt rustig asociaal te noemen", stelt defensiedeskundige Peter Wijninga van het Haagse Centrum voor Strategische Studies. Hij wijst erop dat buurland Oekraïne geen onderdeel is van het NAVO-grondgebied. "Dat is alsof het huis van de buren in de fik staat en jij doorgaat met televisie kijken."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Ook schaadt het de solidariteit van de NAVO, vult Sabine Mengelberg aan, universitair docent internationale veiligheidsstudies aan de Nederlandse Defensie Academie. "Die solidariteit is juist zo belangrijk, omdat juridisch niet veel is vastgelegd binnen de NAVO." En daar komt nog het gevaar bij dat andere landen dit voorbeeld mogelijk zullen volgen. "Denk aan Slowakije, een land dat afhankelijk is van Russisch gas."
Welbekende dwarsligger
Toch is de herdefinitie van het lidmaatschap helemaal niet nodig, stelt Wijninga. "Geen enkel NAVO-land kan gedwongen worden om buiten grondgebied bij te dragen. Dat is uiteindelijk een nationaal besluit." Het gaat dus om 'symboolpolitiek', verduidelijkt Mengelberg. "Dit is puur en alleen om de NAVO dwars te zitten."
En dat dwarsliggen doet Hongarije al lang en breed. Zo belemmerde het land de afgelopen twee jaar verschillende EU-besluiten over de steun aan Kyiv. Ook vertraagde Orbán de uitbreiding van de NAVO naar Finland en Zweden en sloot hij energieovereenkomsten met Rusland.
Rutte dwarszitten
Dat Hongarije nu een formele uitzonderingspositie aankondigt, heeft volgens Mengelberg verschillende oorzaken. Zo zorgde de 'boots on the ground' opmerking van Emmanuel Macron voor ophef. Daarmee sloot de Franse president niet langer uit Westerse troepen naar Oekraïne te sturen, als dat in de toekomst noodzakelijk blijkt te zijn. Hongarije is daar fel op tegen en wil absoluut niet bijdragen aan zulke missies.
Ook een uitspraak vanuit het Verenigd Koninkrijk leidde tot woede, vooral bij Vladimir Poetin. De Britse minister van Buitenlandse Zaken, David Cameron, zei een aantal weken geleden dat Oekraïne Britse wapens mag gebruiken in Rusland. Dat maakte nog eens duidelijk dat er steeds meer twijfel bestaat over de afspraak om Westerse wapens niet op Russisch grondgebied in te zetten.
Maar ook Nederland speelt volgens Mengelberg een rol in deze stap van Hongarije. "Orbán wil Rutte dwarszitten." Hongarije eist namelijk dat ook Oostelijke landen in aanmerking komen voor de positie als NAVO-chef. "En hij wil daarom dat Rutte op zijn knieën bij Hongarije langsgaat."
Tot slot lijkt ook de timing van Orbáns uitspraken niet toevallig. De NAVO is namelijk bezig met het opstellen van een steunpakket voor Oekraïne. Die zal in juli worden gepresenteerd op een top in Washington. Daarnaast vinden binnenkort de Europese verkiezingen plaats.
Opt-out
De term 'opt-out', die Hongarije nu gebruikt voor het afzien van NAVO-missies, is volgens Mengelberg opvallend. Dat houdt namelijk een uitzonderingspositie in, die alleen binnen de Europese Unie wordt gebruikt. "De NAVO kent die uitdrukking helemaal niet."
Toch bestaan er praktisch gezien wel uitzonderingsposities binnen de NAVO. Zo heeft IJsland geen leger, maar is het wel lid en heeft het ook een VS-basis vanwege de strategische ligging. En Frankrijk was van 1966 tot 2009 slechts politiek lid, nadat de toenmalige president zich op het hoogtepunt van de Koude Oorlog terugtrok uit de militaire structuur van de NAVO.
In belang Rusland
Als Orbán inderdaad zo’n officiële uitzonderingspositie weet vast te leggen, zullen andere lidstaten dat hem niet in dank afnemen, stellen beide experts. "Dan kunnen Hongaarse stafofficieren wel fluiten naar posities in NAVO-hoofdkwartieren", zegt Wijninga. "En lidstaten zullen twee keer bij zichzelf te raden gaan of ze Hongarije nog wel wapens willen leveren." Ook kan het ertoe leiden dat de NAVO Hongarije niet meer betrekt bij politieke en militaire beslissingen, vult Mengelberg aan.
Maar dat brengt wel risico’s met zich mee. "Want je wil ze niet in een hoek zetten, omdat ze dan richting Rusland trekken", benadrukt Wijninga. Toch zal het in ieder geval niet leiden tot het afstaan van het NAVO-lidmaatschap. Dat wil Orban niet.
Rusland overigens ook niet, stelt Mengelberg. "Want op deze manier heeft Poetin een partner die hem van informatie kan voorzien." Totdat Poetin een NAVO-land zou binnenvallen. "Dan verandert alles." Orban moet dan een keuze maken: de NAVO óf Rusland. "En dus niet meer snoepen van beide walletjes."
