Enorme bergen afval in Gaza: 'Mensen worden ziek, maar er is geen zorg'

Door de oorlog is het niet mogelijk om afval naar een stortplaats te brengen en te verwerken. Ook voor de oorlog tussen Hamas en Israël was afval al een hekelpunt in Gaza wegens het lage aantal vuilniswagens, meldt het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP). Maar sinds het begin van de oorlog zijn veel wegen onbegaanbaar geworden. Bovendien zijn de twee belangrijkste stortplaatsen van Gaza, rond de grens met Israël, niet meer toegankelijk.

"Het afval ligt er door de oorlog en het disproportionele geweld in Gaza", zegt hoogleraar humanitaire studies Thea Hilhorst. Er zit ongedierte in het vuil en het bestaat voor een deel uit rottende afvalresten. Bovendien kan er veel 'chemische rotzooi' tussen zitten. "Het afval en de restanten van beschietingen liggen allemaal door elkaar", zegt Hilhorst. "Dat kan veel schade aanrichten."

'Langzame dood'

"Dit is net een langzame dood. Er is geen waardigheid", zegt een Palestijnse vrouw in Gaza tegen de Britse omroep BBC. "Ik huil, net als elke andere oma zou doen, om het ziekzijn van mijn kleinkinderen." De geur is volgens haar niet te harden, alsof er geen schone lucht meer is. Haar huid en die van haar (klein)kinderen jeukt continu.

Veel bewoners van Gaza slapen momenteel buiten in tenten, omdat ze hun huizen zijn ontvlucht of hun huis is verwoest door Israëlische luchtaanvallen. Er zijn weinig tot geen sanitaire voorzieningen, de riolering is beschadigd en er is veel ongedierte. De Verenigde Naties melden dat 67 procent van het hele water- en sanitatiesysteem in Gaza vernietigd is, zegt Marij Zwart van het Rode Kruis. Zij is expert op het gebied van waterhygiëne en sanitatie.

"Mensen worden ziek, maar er is geen zorg. Ziektes die eigenlijk goed behandelbaar zijn kunnen heel gevaarlijk worden", zegt Zwart.

Zo zijn er grote uitbraken van diarree in Gaza. "Als je gezond bent doet dat niet zoveel, maar als je kwetsbaar bent, bijvoorbeeld een klein kind, kan je erg ziek worden", zegt Zwart. "Dat komt nu samen met ondervoeding, en diarree en ondervoeding versterken elkaar. Dat kan heel gevaarlijk zijn."

900 mensen per wc

Daarbij komt kijken dat de minimale standaarden voor humanitaire noodhulp in Gaza niet worden behaald, ook niet als het gaat om sanitaire voorzieningen. "Onze minimale standaard is 50 mensen per toilet. En die wil je eigenlijk alleen in de allereerste fase van noodhulp hanteren. In Gaza gaat het nu over het algemeen om bijna 900 mensen per wc", zegt Zwart. "Er is een supergroot tekort aan veilige toiletten."

Daar komt bij kijken dat de beschikbare toiletten vaak niet zijn aangesloten op een werkend riool. "Veel riolen zijn kapotgegaan door het geweld", zegt Zwart. "Het afvalwater komt dus op straat terecht. Als je dan op straat loopt of speelt, sta je in direct contact met het vervuilde afvalwater waar veel ziekteverwekkers in zitten. Dat veroorzaakt heel grote risico's."

De Verenigde Naties waarschuwen dat als het afvalprobleem niet snel wordt opgelost, het de gezondheid van de samenleving sterk zal beïnvloeden, met name in combinatie met het gebrek aan passende gezondheidszorg.

'Disproportionele oorlogsvoering'

"Mensen hebben te weinig eten, worden beschoten… Het maakt al bijna niet meer uit welk probleem je uitlicht: het basisprobleem is de disproportionele oorlogsvoering", zegt hoogleraar Hilhorst. Dat beaamt ook het VN-Ontwikkelingsprogramma, dat de afvalcrisis in Gaza beschrijft als 'een weerspiegeling van de bredere humanitaire crisis in Gaza'.

"Dus ook voor het afvalprobleem geldt dat de oplossing begint bij een onmiddellijk staakt-het-vuren en het opengooien van de grenzen voor hulp", concludeert Hilhorst.