Tsjechië zet zich schrap voor ergste overstromingen in 50 jaar: 'Kan echt gevaarlijk worden'

Vooral het oosten en noordoosten van Tsjechië krijgen tot en met maandag te maken met extreme regenval. De meteorologische dienst waarschuwt voor overstromingen in de bergachtige regio Jeseníky, het Lausitzgebergte, het Beskydy-gebergte en mogelijk ook de Witte Karpaten.

400 millimeter

Volgens het Tsjechisch Hydrometeorologisch Instituut zal in de regio Jeseníky, in het noordoosten bij de grens met Polen, in vier dagen tijd 300 millimeter regen vallen. Dat is meer dan normaal valt in de maanden september, oktober, november én december. In andere delen van het land wordt 150 tot 250 millimeter verwacht.

"Vandaag regent het al, maar vanaf morgen gaat het helemaal los", zegt meteoroloog Maurice Middendorp van Buienradar. "Het blijft tot maandag vrijwel continu regenen. Volgens de laatste weermodellen gaat het zelfs richting de 400 millimeter. Gigantische hoeveelheden. Dat kan echt gevaarlijk worden."

Op dit kaartje is te zien hoeveel millimeter regen in centraal Europa verwacht wordt tot en met maandagavond:

Middendorp waarschuwt vakantiegangers in Tsjechië en het zuiden van Polen zichzelf tijdig in veiligheid te brengen. "Vooral als je kampeert in lager gelegen gebieden en bij rivieren. Blijf daar niet staan. De autoriteiten hebben voor beide gebieden ook code rood aangekondigd, dat is niet voor niets."

Het gevaar schuilt in de onvoorspelbaarheid, zegt Middendorp. Als de regengebieden een paar kilometer opschuiven, kunnen opeens andere rivieren overstromen dan verwacht. "Behalve het water vormen ook de berghellingen een risico", zegt de weerman. "De grond raakt verzadigd, dan kunnen grote stukken berghelling opeens gaan schuiven en een dorp of een camping overspoelen. Dat is echt levensgevaarlijk."

Morava, Donau en Oder

Middendorp noemt met name de rivieren Morava, de Donau (Danube) en de Oder (Odra). Mocht de regen iets opschuiven, dan kan ook de Elbe last krijgen bij het afvoeren van het water. Middendorp schreef een blog over de dreiging, die vind je hier.

De extreme regens worden veroorzaakt door een botsing van koude lucht uit het noorden en warme lucht vanuit het zuiden. In de Alpen zorgt dat nu al voor veel neerslag. "Maar daar valt het in de hogere gebieden als sneeuw. Dat blijft liggen. Noordelijker, in Oostenrijk en Tsjechië en Slowakije, valt het als regen. En dat water kan niet weg, het is te veel."

De overstromingen zijn het gevolg van extreme neerslag in Tsjechië, die waarschijnlijk vandaag en morgen het hoogtepunt zal bereiken. Op het weermodel in dit X-bericht zie je hoe het regengebied zich ontwikkelt:

De Tsjechische minister van Milieu Petr Hladík zegt tegen de nationale nieuwszender CT24 dat de situatie te vergelijken is met de grote overstromingen in 1997 en 2002. "Dit kunnen de ergste overstromingen in 50 jaar worden", zegt de minister. In 1997 vielen er 50 dodelijke slachtoffers.

'Situatie extreem'

Het land heeft intussen alle hulpdiensten in verhoogde staat van paraatheid gebracht. De nationale overstromingscommissie komt vandaag bijeen. Overal zijn brandweerkorpsen ingezet om met zandzakken extra dammen op te werpen. Burgers worden opgeroepen waarschuwingen en aanwijzingen van de overheid in de gaten te houden en op te volgen. Ook moeten bewoners een tas gepakt hebben die ze bij een spoedevacuatie mee kunnen nemen.

"De situatie wordt extreem", heeft minister van Landbouw Marek Výborný op de nationale televisie gezegd. Hij waarschuwde dat het onvoorspelbaar is welke gebieden precies getroffen worden. Volgens hem vormt de harde wind een extra risico. Meteorologen voorspellen windsnelheden van zo'n 100 kilometer per uur.

Voor Nederland zal de hoge waterstand in centraal Europa geen overlast opleveren, zegt de meteoroloog. "De regengebieden zullen op hun plek rondtollen en daar helemaal leeg regenen. De rivieren die het water moeten afvoeren, hebben voor de Nederlandse rivieren geen gevolgen."

Elbe lijkt niet in gevaar

Maar Duitsland deed gisteren wel een beroep op Tsjechië: het vroeg de Tsjechen de stroming in de Elbe te vertragen. Die vraag volgde op het instorten van een brug in Dresden. Maar aan dat verzoek wil Tsjechië niet voldoen. Volgens de autoriteiten om de levens en eigendommen van zowel Tsjechische als Duitse burgers te beschermen.

Een rivier afremmen kun je doen door die 'meer ruimte te geven', legt Middendorp uit. "Vooral door water weg te laten stromen naar overloopgebieden, zoals weilanden en uiterwaarden die je dan opzettelijk onder water zet."

Middendorp begrijpt dat verzoek van de Duitsers wel: "De Elbe lijkt niet onmiddellijk in gevaar, maar het is niet uitgesloten dat het waterpeil daar ook flink gaat stijgen. Die brug in het water zorgt voor ophoping op die plek, wat de binnenstad van Dresden in gevaar zou kunnen brengen voor een overstroming. Maar ik begrijp ook dat de Tsjechen geen ruimte hebben om de Elbe af te remmen. Ze zijn blij met elke druppel die ze kwijt zijn."

Een recent weermodel laat zien dat ook de Elbe toch nog aardig wat water kan verwachten, voegt Middendorp toe. "Dus dat zou ook nog voor problemen kunnen zorgen. We moeten het afwachten."