VN-vredesmissie onder vuur in Libanon: 'Ze lopen Israël in de weg'

Er was grote verontwaardiging bij de Verenigde Naties afgelopen week, na Israëlische aanvallen op hun troepen in Libanon. VN-baas Guterres sprak via een woordvoerder van 'oorlogsmisdaden'. Zelfs de Italiaanse premier Meloni, normaliter op de hand van Israël, noemde het onacceptabel. Italië heeft een groot aandeel in de missie.

Het is de zoveelste ruzie tussen de Verenigde Naties en Israël. Israël wordt regelmatig door de VN op de vingers getikt over mensenrechtenschendingen. In Gaza viel het meermaals VN-doelen aan: volgens Israël zou de VN-organisatie daar een Hamas-bolwerk zijn. Maar hoe zit dat in Libanon?

'Tragische missie'

De VN-vredesmissie 'United Nations Interim Force in Lebanon', beter bekend als UNIFIL, bestaat al 46 jaar. Maar erg vredig is het momenteel niet: Israël is bezig met een invasie van het zuiden van Libanon, om Hezbollah daar uit te schakelen.  

"Het is eigenlijk een hele tragische missie", zegt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent (Universiteit Utrecht). "UNIFIL moet de vrede bewaren die er nooit echt is geweest."

UNIFIL werd in 1978 in het leven geroepen, nadat Israël Libanon was binnengevallen om de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO), die zich daar schuilhield, uit te schakelen. Na tussenkomst van de VN is er een bestand gesloten.

"UNIFIL moest ervoor zorgen dat het bestand werd nageleefd", zegt Malcontent. "Het is nooit een militaire interventie geweest." UNIFIL was enkel in het gebied om te kijken of de partijen, in dit geval de PLO en Israël, zich aan de afspraken hielden. "Zie het als een scheidsrechter. Als iemand zich niet aan de regels houdt, blaas je op het fluitje."

Wat is een VN-vredesmissie?

Op het moment dat er in een land een conflict gaande is waar de regering van dat land zelf geen oplossing voor kan bieden, kan het de hulp van de Verenigde Naties inschakelen. Die sturen dan een zogeheten vredesmacht die kant op, bestaande uit militairen uit verschillende landen. Ze worden ook wel 'blauwhelmen' genoemd. Het doel is om de vrede te herstellen of te bewaren, afhankelijk van de missie.

Zo was de Nederlandse aanwezigheid in Srebrenica, in de jaren 90, onderdeel van een VN-vredesmissie. En tot voor kort zaten er nog Nederlandse militairen in Mali als onderdeel van MINUSMA, ook een VN-missie.

Nederland deed ook mee aan UNIFIL, in de jaren dat deze missie begon. Inmiddels is er nog maar één Nederlandse blauwhelm in Libanon. In totaal bestaat de vredesmissie daar uit zo'n 10.000 soldaten, voornamelijk afkomstig uit India, Indonesië en Ghana.

De afspraken werden veelvuldig geschonden. Israël is door de jaren heen meermaals Libanon binnengevallen. De PLO was dan uitgeschakeld - inmiddels houden zich andere groepen in het zuiden schuil. Zoals Hezbollah, dat in 1982 juist was opgericht om de Israëlische bezetting van Zuid-Libanon te bevechten. In 2006 viel Israël voor het laatst binnen, toen ook al in een poging om Hezbollah te elimineren.

'Liever geen pottenkijkers'

Er werd opnieuw een bestand afgesproken: zowel Israël als Hezbollah zou het gebied verlaten. "Maar veel meer dan kijken, kunnen ze niet", zegt Malcontent. "Ze helpen af en toe de lokale bevolking. En controleren vrachtwagens of er geen wapens worden gesmokkeld. Verder is het alleen maar observeren."

Dat doen ze nu dus ook, nu Israël wéér is binnengevallen. "Je moet het je ongeveer zo voorstellen", zegt Malcontent: "Ze kijken vanuit een bunker met een verrekijker en rapporteren dan wat ze zien. Terwijl Israël helemaal niet zit te wachten op pottenkijkers."

Dat beaamt ook Midden-Oosten-verslaggever Pepijn Nagtzaam: "Als je oorlog voert, wat Israël aan het doen is in Libanon, wil je dat er op het slagveld alleen strijdende partijen zijn. Dat houdt het overzichtelijk. Israël zegt eigenlijk: UNIFIL loopt in de weg. Haal ze daar weg."

Volgens Israël heeft UNIFIL gewoon zijn werk niet goed gedaan, want Hezbollah zit er nog steeds. "Dus zegt Israël: dan doen wij het wel."

Hulpverleners gedood

Israël claimt bovendien dat UNIFIL door Hezbollah als schild wordt gebruikt, waarachter zij zich kunnen verschuilen. Nagtzaam: "Israël is inmiddels op het punt gekomen dat ze op zo ongeveer alles schieten dat beweegt in het zuiden van Libanon. Zelfs ambulances en medische posten zijn volgens Israël dekmantels van Hezbollah. Meer dan 150 brandweer- of ambulancemedewerkers werden al gedood door Israël in Libanon." 

Maar vertrekken doet de VN-vredesmacht voorlopig niet. De VN hebben liever dat ze juist nu blijven, om vast te leggen wat Hezbollah en Israël doen in deze nieuw opgelaaide strijd.

Ook Hezbollah niet blij

Daarmee is Israël zeker niet de enige vijand van UNIFIL: ook Hezbollah is ze liever kwijt dan rijk. "Volgens het bestand dat UNIFIL moet bewaken, zou Hezbollah ontwapend moeten worden", zegt Nagtzaam. "Dat willen ze natuurlijk niet. Hezbollah heeft UNIFIL in het verleden ook regelmatig aangevallen."

In de video hieronder leggen we je uit wat Hezbollah is:

Is er iemand dan wél blij met de aanwezigheid van de VN-troepen? "De Libanese regering ongetwijfeld", zegt Malcontent. "Die heeft nauwelijks macht door de aanwezigheid van Hezbollah. Ze hebben nauwelijks een eigen leger. Dus hulp van een autoriteit als de VN is zeer welkom."

Nagtzaam voegt eraan toe dat ook de gemiddelde Libanees best blij zal zijn met UNIFIL: "Ze voelen zich in elk geval niet compleet in de steek gelaten zo. Al zullen veel Libanezen ook hun schouder ophalen over wat er met UNIFIL gebeurt."