Bootmigranten kiezen nu vaakst voor Spanje en daarmee voor de dodelijkste route
Er stapten vorig jaar meer Afrikaanse migranten op een boot naar Spanje, dan naar Italië of Griekenland. In 2024 begonnen ruim 74.000 Afrikanen aan de overtocht naar Spanje. Van hen kwamen er 64.000 aan; ruim 10.000 migranten 'verdwenen' onderweg. De route naar Spanje is niet alleen het meest gekozen, hij is ook het dodelijkst.
Het nieuws komt niet als een verrassing voor Thimbo Samb, Senegalees van geboorte, nu een bekend acteur in Spanje. Hij kreeg vorig jaar via zijn sociale media meer berichten dan ooit van mensen die hem schreven dat ze op het punt stonden de overtocht te maken. "Aan iedereen die mij schrijft, adviseer ik dat ze zich eerst beter moeten informeren, dat ze zich goed verdiepen in waar ze aan beginnen", vertelt Samb. "Het liefst wil ik terugschrijven: 'Doe het niet'. Maar wie ben ik om dat te zeggen. Twintig jaar geleden deed ik het zelf."
Vier pogingen, vrienden verloren
In 2006 zette Samb, toen 17 jaar, op het Canarische eiland Tenerife voor het eerst voet op Europese bodem. Daaraan vooraf gingen drie mislukte boottochten. Samb verloor op alle tochten vrienden met wie hij samen reisde. "De hele wereld weet over omgeslagen bootjes en dode migranten op de Middellandse Zee, op weg naar Italië of Griekenland", zegt de Senegalees-Spaanse acteur, "maar hoe ruw en onvoorspelbaar de tocht naar Spanje is, kun je alleen begrijpen als je hem zelf hebt gemaakt."
De route van westelijk Afrika naar de Canarische Eilanden is langer, onvoorspelbaarder en gevaarlijker dan die via de Middellandse Zee. Via die zee staken in 2023 zo'n 200.000 migranten over van Afrika naar Europa. Van die groep belandden er dat jaar 40.000 in Griekenland en ruim 157.000 in Italië, jaren achtereen reisdoel nummer 1 onder migranten. Sinds Giorgia Meloni er premier is, voert Italië een zeer streng migratiebeleid. Het effect daarvan is terug te zien in de cijfers. Het aantal migranten dat naar Italië kwam daalde met 60 procent. Meloni is trots op de ontwikkeling die in deze grafiek goed te zien is:
In Spanje is een linkse regering aan de macht, die migranten een stuk vriendelijker gezind is dan de Italianen. Als reactie op de cijfers over 2024 noemt de Spaanse minister van Migratie Elma Saiz de aantallen geen probleem maar 'een realiteit'. Zij belooft migranten die in Spanje aankomen hulp waar dat kan: "Spanje is een land van solidariteit en bij ons is dat geen lege slogan."
Toch zet Madrid de cijfers over 2024 een stuk minder in de schijnwerpers dan Rome. De reden daarvoor is dat er nog een ander belangrijk getal bestaat, namelijk de ruim 10.000 migranten die de tocht naar Spanje begonnen, maar nooit aankwamen. Sinds de route van westelijk Afrika naar de Canarische Eilanden in populariteit toenam, stijgt het aantal doden en vermisten sterk.
VN-organisatie Unicef roept Spanje op veel meer actie te ondernemen om migranten die onderweg in problemen komen door ziekte of honger of die overboord slaan in slecht weer, te helpen. "Dit omvat onder meer gecoördineerde zoek- en reddingsoperaties op de oceaan", schrijft Unicef in een verklaring. Die operaties zijn er nu nauwelijks. Wat op de oceaan gebeurt blijft vrijwel ongezien.
Ongezien, maar dat er onderweg veel doden vallen is algemeen bekend in Senegal, volgens acteur Thimbo Samb. Hij was recent terug in Senegal voor opnames van de film 'Los cayucos de Kayar' die gaat over de migrantenroute van West-Afrika naar Spanje. Toen Samb tijdens de opnames op een Senegalees strand riep of er mensen mee wilden naar Spanje, kwamen de gegadigden van alle kanten. Ondanks het enorme risico, proberen veel Senegalezen het liever, dan dat ze in hun geboorteland blijven.
Zware jaren
Samb, inmiddels blij met zijn leven als veelgevraagd Spaans acteur, wil landgenoten waarschuwen dat ze realistisch moeten zijn over de beginperiode in Spanje. Zelf zwierf hij maanden op straat. De procedure om de juiste verblijfspapieren te krijgen duurde negen jaar. En, zegt Samb, ''de minister van Migratie mag Spanje een land van solidariteit noemen, migranten hebben in Spanje dagelijks te maken met discriminatie''.
Het zal Senegalezen ook in 2025 niet tegenhouden, verzekert de Senegalees-Spaanse acteur. Hij kreeg in de eerste drie dagen van dit nieuwe jaar via zijn sociale media alweer heel veel berichten binnen van mensen die op het punt staan de oceaan over te steken.