Oppositie in Venezuela nog niet verslagen: 'Wel ingewikkelder geworden'

Zonder problemen kon Maduro gisteren de eed afleggen en daarmee opnieuw beginnen aan een zesjarige termijn als president van Venezuela. De autoriteiten hadden een enorm contingent aan politieagenten ingezet om de orde te bewaken. Weliswaar waren er duizenden mensen de straat opgegaan, maar dat leidde tot weinig problemen.

Een dag eerder vonden ook anti-regeringsprotesten plaats. Een van de aanwezigen was oppositiepoliticus Maria Corina Machado. Aanvankelijk zou zij het opnemen tegen Maduro, maar om onduidelijke redenen kon Machado niet deelnemen aan de verkiezingen. Daarop werd González naar voren geschoven als kandidaat.

Sinds augustus zat Machado ondergedoken, uit angst voor vervolging. Tijdens het protest deze week werd ze al snel opgepakt, maar na korte tijd weer vrijgelaten.

Arrestatiebevel

"Ik denk dat de oppositie dit protest van tevoren zag als startsignaal voor een grotere mobilisatie tegen de regering", zegt emeritus hoogleraar Latijns-Amerikaanse geschiedenis Patricio Silva. "De hoop was dat mensen massaal de straat op zouden gaan, maar dat is uiteindelijk behoorlijk tegengevallen."

Ook liet de oppositie weten dat presidentskandidaat González het presidentschap zou opeisen. Hij vluchtte in september naar Spanje, nadat hij tijdelijk zijn toevlucht had gezocht tot de Nederlandse ambassade in de hoofdstad Caracas. Een terugkeer zou een gewaagde stap zijn, aangezien er een arrestatiebevel tegen hem is uitgevaardigd. De autoriteiten loven 100.000 dollar uit voor de tip die leidt tot zijn aanhouding.

Omstreden verkiezingsuitslag

 In juli werd Maduro door de kiesraad uitgeroepen tot winnaar van de verkiezingen. Maar tot op de dag van vandaag weigert de raad de stemresultaten openbaar te maken. Volgens de oppositie was er sprake van grootschalige fraude. Oppositieleden zeggen op basis van verkregen stemresultaten dat González 67 procent van de stemmen heeft gekregen.

De internationale gemeenschap, inclusief Nederland, steunt de oppositie en erkent de verkiezingsuitslag niet. Tienduizenden mensen gingen de straat op, maar dat protest werd hard neergeslagen. Er vielen tientallen doden en demonstranten kregen zware celstraffen opgelegd.

Maar González keerde niet terug naar zijn thuisland. "Het werd hem van alle kanten moeilijk gemaakt om te komen", zegt Silva. "Zo waren de grenzen en het luchtruim gesloten. Ook werd gezegd dat de luchtafweer geactiveerd was met de bedoeling om onbekende vliegtuigjes, waar González mogelijk in zou zitten, neer te halen."

González is met Machado het gezicht van de oppositie, al is het toch vooral Machado die het verzet tegen Maduro aanwakkert. Dat maakt de oppositie kwetsbaar, zegt Silva. "Alles hangt van haar af. Als er iets met haar gebeurt, vraag ik me af wat er met de oppositie gaat gebeuren."

Leger trouw aan Maduro

Cruciaal voor Maduro is dat het leger hem steunt. In de loop der tijd is de legertop steeds loyaler aan de president geworden. "Hoge officieren delen bijvoorbeeld mee in de olie-inkomsten en hebben belangen in de landbouw en mogelijke drugsactiviteiten", zegt Silva. "Zij hebben dus veel te verliezen als er een einde komt aan het Maduro-regime’ 

Welke mogelijkheden heeft de oppositie dan nog? "Alles zal afhangen van of men weer het momentum kan pakken", zegt Silva. "De oppositie zal de komende maanden proberen de demonstraties op te voeren en op die manier de stabiliteit van het regime aan het wankelen te brengen."

De emeritus hoogleraar denkt dat de onrust binnen het leger zal toenemen als veel demonstranten worden gedood. "De hoop bij de oppositie is dat er een besef ontstaat om niet meer als moordenaars tegen de eigen bevolking op te treden. En de lagere officieren vervolgens tegen hun bazen in opstand zullen komen." 

Redacteur Latijns-Amerika Thomas van den Elshout:

"Het enige waar de oppositie nog hoop uit put, is dat Machado is opgepakt en snel weer is vrijgelaten. Dat kan duiden op verschillen binnen het Maduro-kamp. Mogelijk is zij meegenomen door hardliners die feitelijk het recht hadden om haar mee te nemen. Maar anderen vonden dat wellicht toch niet zo'n goed idee, uit angst voor ongeregeldheden.

Machado richt zich in haar boodschappen ook vaak tot het leger om de steun voor Maduro in te trekken. Maar tot dusver nog zonder resultaat. Verder zijn er maar weinig signalen dat er iets verandert. De hoop van Venezolanen in het buitenland was dat ze binnenkort konden terugkeren naar hun thuisland. Maar het lijkt er eerder op dat er alleen maar meer mensen hun thuisland zullen ontvluchten. Voor hen is het om moedeloos van te worden.

Bij buurlanden als Colombia, dat zo'n drie miljoen Venezolanen opvangt, leidt dat tot onvrede onder de bevolking. Vluchtelingen krijgen zorg en onderwijs aangeboden en de bevolking denkt: 'En wij dan?'"

Venezuela wordt al jaren geteisterd door een zware economische crisis. Zo'n zeven miljoen Venezolanen zijn de afgelopen jaren gevlucht voor het regime van Maduro of door de economische malaise onder zijn bewind.

In Chili, waar Silva op dit moment is, verblijven zo'n half miljoen Venezolaanse vluchtelingen. "Er wordt hier op het nieuws veel gesproken over een mogelijke tweede stroom vluchtelingen. Ze hadden de hoop dat González zou winnen, maar nu wordt de terugkeer opnieuw uitgesteld en is er juist de angst dat de omringende landen nog meer vluchtelingen te verwerken krijgen."

Silva besluit: "Het is voor de oppositie nog niet voorbij, maar het is wel een stuk ingewikkelder geworden."

In onderstaande video is te zien hoe groot de crisis in het land is: