Heeft Rusland baat bij vrede? Poetins leger lijdt zware verliezen, maar wint nog terrein

Voor het eerst sinds het begin van de oorlog in Oekraïne vindt er een topoverleg plaats tussen Washington en Moskou. In Saoedi-Arabië zijn delegaties uit de Verenigde Staten en Rusland bijeengekomen voor overleg over herstel van de verhoudingen tussen de twee landen. Een belangrijk deel van die gesprekken gaat over een einde van de oorlog in Oekraïne.

De Amerikaanse president Donald Trump voert de diplomatieke druk op om een bestand te bereiken tussen Rusland en Oekraïne. Eerder belde hij al met de Russische president Vladimir Poetin. Volgens Trump zou Poetin op korte termijn 'een einde aan de oorlog' willen.

Toch is het de vraag of Poetin wel zo'n haast heeft. Het overleg in Saoedi-Arabië komt op een moment dat Rusland bezig is met een gestage opmars in Oekraïne.

Rusland rukt op

Het zwaartepunt van het Russische offensief ligt in de provincies Donetsk en Loehansk, in het oosten van Oekraïne. In de herfst van 2023 opende Oekraïne nog een tegenoffensief in de regio, maar was daarbij niet succesvol. Sindsdien boekt Rusland langzaam maar zeker terreinwinst.

Rusland profiteert van de tekorten aan mankracht en munitie bij het Oekraïense leger. Oekraïne is sterk afhankelijk van internationale steun. Tekenend was de Russische inname van vijf dorpen in de provincie Charkiv, in het noorden van Oekraïne, in mei. De Russische doorbraak vond plaats aan het einde van een periode van vier maanden, waarin de Verenigde Staten geen wapens leverde aan Oekraïne vanwege een patstelling in het Amerikaanse Congres. 

'Gigantische offers'

De gestage opmars van Rusland komt wel met een prijs. De Russische verliezen waren sinds het begin van de oorlog nog niet zo hoog als in de afgelopen maanden.

Volgens Patrick Bolder, defensiespecialist verbonden aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, zijn de offers door het Russische leger 'gigantisch'. Oud-commandant Mart de Kruif beaamt dat: "Ik durf wel te zeggen dat de Russische krijgsmacht aardig op zijn gat ligt. Er is een groot tekort aan personeel en wapenvoorraden."

De Russische opmars richting de stad Pokrovsk is de meest opmerkelijke verandering van de afgelopen maanden in de frontlinie bij Donetsk. In een jaar tijd zijn de Russen erin geslaagd om steeds dichter bij de stad te komen.

Het doel was aanvankelijk om Pokrovsk in te nemen, maar het Russische leger lijkt vlak voor de stad tot stilstand te zijn gekomen. De Kruif: "In november zei iemand dat Pokrovsk op vallen stond, maar het is nu februari en dat is nog steeds niet gebeurd. Het gaat dus heel langzaam." Volgens de oud-commandant blijkt onder meer uit de geringe vooruitgang bij de stad dat de slagkracht van de Russen niet meer zo groot is.

In december vluchtten veel inwoners van Pokrovsk al weg uit de stad. Bekijk hieronder een video waarin zij hun ervaringen delen:

Een andere uitdaging voor Rusland: het verjagen van het Oekraïense leger uit de Russische provincie Koersk. Oekraïne opende daar in augustus een offensief. De Kruif vertelt dat Poetin had beloofd Koersk voor het eind van vorig jaar terug te winnen. Dat is niet gelukt.

Volgens Bolder heeft Oekraïne van het gebied dat het afgelopen zomer innam, nog zo'n eenderde in handen. Toch hebben de Russen het moeilijk: "Innovatieve tactieken van het Oekraïense leger, zoals de inzet van drones, brengen nog steeds aanzienlijke verliezen toe aan Russische zijde."

Kans op een bestand

Rusland wint kleine stukken terrein in Donetsk en Koersk, maar het duurt lang en het gaat gepaard met grote personele en materiële verliezen. Het is de vraag of Poetin de druk voelt om snel tot een bestand te komen met Oekraïne.

Volgens Bolder is het alleen Trump die haast heeft bij een deal, niet Poetin. Rusland weet dat met Trump als president de Verenigde Staten meer naar Rusland zullen bewegen. Vorige week zei de Amerikaanse minister van Defensie dat Oekraïne niet zal terugkeren naar de vooroorlogse landsgrenzen en niet zal toetreden tot de NAVO. "Cadeautjes van Trump", aldus Bolder.

Zo bezien kan Poetin achterover leunen en afwachten wat hem toekomt: "Hij kan het lang volhouden. Hij heeft steun van China, Noord-Korea en Iran. Poetin is niet geïsoleerd en als hij dat al was, is hij dat met het aantreden van Trump zeker niet meer."

De Kruif, daarentegen, schat in dat Poetin wel druk voelt om een bestand te bereiken. Het land zou tijd nodig hebben om troepen op te bouwen en de industrie te stimuleren. 

Volgens de Kruif spreekt Poetin niet uit een positie van kracht: "Hij doet zich sterk voor, maar feitelijk heeft Rusland op militair gebied een net zo'n groot probleem als Oekraïne."

Oekraïne zit de komende dagen niet aan de onderhandelingstafel in Saoedi-Arabië. De Oekraïense president Zelensky heeft al gezegd geen bestand te aanvaarden waar het zelf niet aan mee heeft onderhandeld.