Einde aan staakt-het-vuren in Gaza: 'Israël wilde nooit naar die tweede fase'
Met de grootschalige bombardementen op Gaza vandaag, waarbij al meer dan 400 mensen gedood zijn, breekt Israël het staakt-het-vuren met Hamas. Het bestand, opgedeeld in drie fasen, had uiteindelijk moeten leiden tot een definitief einde van de oorlog. "We wisten dat dit vroeg of laat zou gebeuren."
De afgelopen weken was het relatief rustig in Gaza, maar het bestand was vanaf het begin een moeizaam proces, zegt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam. Er waren alsnog Israëlische bombardementen. En ook hulpgoederen werden op den duur weer geblokkeerd.
De onderhandelingen over fase 2 zijn eigenlijk nooit echt begonnen. "Ik denk dat Netanyahu nooit naar die tweede fase van dat bestand heeft willen gaan", zegt voormalig topdiplomaat Robert Serry, in het verleden onder meer VN-gezant in het Midden-Oosten. "Want dat zou betekenen dat het Israëlische leger zich volledig moet terugtrekken en dat je met een plan moet komen voor de wederopbouw."
Netanyahu vertrouwt de Palestijnse autoriteiten niet, zegt Serry, en dus vinden er ook maar nauwelijks echte onderhandelingen plaats.
Waarom nu?
"Deze aanval is niet heel rationeel en Israël zet hiermee ook best veel op het spel", zegt Midden-Oostendeskundige Peter Malcontent. "Ik had dit niet verwacht en dacht dat Israël zou proberen de eerste fase van de wapenstilstand te verlengen, om toch zoveel mogelijk gijzelaars vrij te krijgen.”
Israël zegt dat het de aanval is gestart omdat Hamas zou weigeren om de resterende gijzelaars vrij te laten. "Hamas heeft wel degelijk nageleefd wat er is afgesproken en was ook bereid om serieus over te gaan naar fase 2", zegt Serry. "Ik ga hier niet goedpraten wat Hamas doet en heeft gedaan, maar het is nu heel duidelijk dat Israël het bestand heeft gebroken."
Want in het plan stond niet geschreven dat Hamas álle gijzelaars in fase 1 moest vrijlaten, terwijl dat wel is wat Israël nu eist. "Israël heeft eigenlijk in die eerste zes weken van het bestand geprobeerd om die voorwaarden aan te passen", zegt correspondent Nagtzaam. "Maar het weigert zich volledig terug te trekken uit Gaza als tegenprestatie."
Hamas wil oorlog overleven
Want zonder tegenprestatie is er voor Hamas geen reden om toe te geven aan deze nieuwe eis van Israël. Daarnaast hebben zowel Netanyahu als meerdere Israëlische hoge functionarissen meerdere keren gezegd dat ze, nadat alle gijzelaars vrij zijn, de oorlog willen hervatten en Hamas willen vernietigen. "Als ze nu alle gijzelaars vrijlaten, heeft Hamas niets meer om mee te onderhandelen", legt Nagtzaam uit.
"Dat Hamas die gijzelaars blijft vasthouden is illegaal en gaat in tegen internationaal recht. Hamas wil dat de oorlog stopt, maar wil ook de oorlog overleven en aan de macht blijven in Gaza. De enige manier waarop dat kan is door te onderhandelen, met als inzet de gijzelaars."
Interne en internationale politiek
"Ik kan er alleen maar heel zwart over zijn", zegt Serry. "Het doel lijkt toch te zijn wat na ruim 50.000 doden nog steeds niet is gelukt: Hamas de nek omdraaien. Maar de gijzelaars zullen dat niet overleven."
De Israëlische media barsten ook van de speculaties waarom Netanyahu juist nu opnieuw Gaza bombardeert. Dat zou namelijk ook te maken hebben met de politieke druk in Israël zelf. "Voor zijn regering is hij afhankelijk van radicaal-rechtse partijen", zegt Nagtzaam. En die zeggen dat ze Netanyahu alleen blijven steunen als de oorlog doorgaat.
En er is nog een verklaring waarom Netanyahu deze bombardementen nu uitvoert. "We moeten niet vergeten dat hij een bondgenoot heeft in Washington", benadrukt Serry. Trump was zelfs van tevoren op de hoogte gebracht van de luchtaanvallen. "Dus als Netanyahu nu met Israëlische bommen Palestijnse burgerslachtoffers maakt, moeten we dit niet alleen Israël, maar ook Trump aanrekenen."
Plan Arabische landen
Begin deze maand kwamen de Arabische landen met een plan voor de wederopbouw van Gaza, fase 3 in het staakt-het-vuren. "Een serieus day-after-plan, dat ook omarmd is door grote landen als Frankrijk, Engeland en Spanje", zegt Serry. "Maar het is afgewezen door zowel Israël als de VS."
Serry noemt het dan ook geen verrassing dat Israel nu weer bombardementen uitvoert. "Want er is geen overeenstemming over een plan om die oorlog te beëindigen, voor de wederopbouw van Gaza of wie het nieuwe bestuur van Gaza moet worden. Als dat telkens wordt afgewezen, dan weet je dat die oorlog vroeg of laat doorgaat."